Kommunal xidmətlərə qoşulma

I. MOTİVASİYA          

Kommunal xidmətlər elektrik enerjisi, su və rəqəmsal əlaqə kimi vacib xidmətləri təmin etməklə iqtisadi və sosial inkişafı dəstəkləməkdə mühüm rol oynayır. Bu xidmətlər olmadan müəssisələr fəaliyyət göstərə bilməz və ev təsərrüfatları keyfiyyətli həyat sürə bilməz. Bununla belə, Dünya Bankının Biznes Sorğularına görə, qlobal miqyasda müəssisələrin 30 faizindən çoxu elektrik təchizatını əməliyyatları üçün əsas məhdudiyyət kimi müəyyən edir. Elektrik təchizatındakı fasilələr firmanın məhsuldarlığına, gəlirlərinə və iqtisadi artıma zərər vurur. Eynilə, qeyri-kafi su təchizatı firma məhsuldarlığının azalmasına, mexanizmlərin sıradan çıxmasına və mənfəətin azalmasına səbəb ola bilər.

Əlverişli və etibarlı internetə çıxış rəqəmsal texnologiyaların istifadəsinin məhsuldarlığı artırdığı günümüzün rəqəmsallaşan dünyasında digər vacib elementdir. Bununla belə, 2021-ci ilə görə, dünya üzrə insanların 15 faizindən bir qədər çoxu sabit genişzolaqlı abunəliyə malikdir, ən az inkişaf etmiş ölkələrdə isə bu rəqəm cəmi 1,4 faizdir. Əsas xidmətlərin göstərilməsi effektiv, sərfəli və etibarlı olmalıdır. Münasib qiymətə və ekoloji cəhətdən davamlı şəkildə bu cür xidmətlərə vaxtında çıxışın asanlaşdırılması iqtisadi artım üçün çox vacibdir.

Normativ bazaların effektivliyi, yaxşı idarəetmə, dövlət xidmətlərinin şəffaflığı və səmərəliliyi yaxşı biznes mühitinin vacib elementləridir. Məsələn, effektiv tənzimləyici baza yüksək keyfiyyətli dövlət xidmətlərinin göstərilməsi üçün əsas addımdır. Bundan əlavə, dövlət xidmətlərinin etibarlılığı və davamlılığı xidmət təminatının keyfiyyətinin monitorinqi və qoşulma təhlükəsizliyi, ictimai hesabatlılığın və təhlükəsizliyin təşviqi vasitəsilə təmin edilməlidir.Agentliklərin koordinasiyası vasitəsilə, dövlət xidmətlərinin qarşılıqlı əlaqəsi və rəqəmsallaşdırılması həm də dövlət xidmətlərinin keyfiyyətini və müştəri təcrübəsini yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər.

Bu kontekstdə Kommunal Xidmətlər, mövzusu tənzimləyici çərçivələrin effektivliyini, idarəetmənin keyfiyyətini və xidmətlərin göstərilməsi mexanizmlərinin şəffaflığını, həmçinin elektrik enerjisi, su və internet xidmətlərinin təmin edilməsinin səmərəliliyini ölçür. Tədbirlər, firmaların dövlət və ya özəl kommunal xidmətlərlə bağlı təcrübələrini əhatə edir. Xüsusilə mövzu, kommersiya elektrik və su əlaqəsini ölçür. İnternet, üçün mövzu firmalar tərəfindən daha intensiv məlumat istifadəsi nəzərə alınmaqla yalnız yüksək sürətli sabit genişzolaqlı internet bağlantılarına diqqət yetirir.

 

II. GÖSTƏRİCİLƏR

Kommunal Xidmətlər mövzusu üç əsas kommunal xidmətin --- elektrik, su və internet --- burada sütunlar kimi adlandırılan üç müxtəlif ölçü üzrə əlaqələri və sonrakı xidmət təchizatını ölçür. Birinci sütun elektrik enerjisi, su və internet xidmətləri ilə bağlı tənzimləmənin effektivliyini qiymətləndirir, bu da kommunal xidmətlərin təmin edilməsi və istifadəsinin səmərəli qoşulması, etibarlı xidmət, təhlükəsizlik və ekoloji dayanıqlılıq üçün zəruri olan tənzimləyici çərçivənin hüqüqi xüsusiyyətlərini əhatə edir.  xidmətlər. İkinci sütun kommunal xidmətlərin göstərilməsində idarəetmənin keyfiyyətini və şəffaflığı ölçür, beləliklə, kommunal xidmətlərin faktiki göstərilməsini qiymətləndirir. Üçüncü sütun elektrik enerjisi, su və internetə qoşulma (səmərəlilik) əldə etmək üçün tələb olunan vaxt və xərcləri, habelə kommunal xidmətlərin təminatının etibarlılığını ölçür. Hər bir sütun qruplaşmanı müəyyən bir kateqoriyada məlumatlandıran ümumi xüsusiyyətlərlə müəyyən edilmiş kateqoriyalara bölünür və hər bir kateqoriya daha sonra alt kateqoriyalara bölünür. Hər bir alt kateqoriya bir neçə göstəricidən ibarətdir, onların hər biri öz növbəsində bir neçə komponentdən ibarət ola bilər. Hər bir göstəriciyə müvafiq ballar verilir və sonradan hər bir alt kateqoriya, kateqoriya və sütun üzrə balların sayını əldə etmək üçün toplanır. Cədvəl I, üç kommunal xidmət üçün müvafiq kateqoriyaları ilə hər üç sütunun xülasəsini ehtiva edir: elektrik, su və internet.

Cədvəl 1. Kommunal xidmətlər mövzusu üçün hər üç sütunun xülasə cədvəli

Sütun I – Elektrik, Su və İnternetin Keyfiyyət Qaydaları (31 göstərici)

1.1

Kommunal Əlaqələrin Səmərəli Yerləşdirilməsi və Təchizatın Keyfiyyəti Qaydaları (12 göstərici)

1.1.1

Tənzimləmə Monitorinqi (6 göstərici)

1.1.2

Kommunal İnfrastruktur Paylaşımı və Effektiv Rəqəmsal Bağlantı (3 göstərici)

1.1.3

Xidmətlərin Keyfiyyətinin Təminatı üzrə Mexanizmlər (3 göstərici)

1.2

Kommunal Şəbəkələrin Təhlükəsizliyi haqqında Əsasnamə (9 göstərici)

1.2.1

Peşəkar Sertifikatlar (2 göstərici)

1.2.2

Yoxlama Rejimləri (2 göstərici)

1.2.3

Məsuliyyət rejimləri (3 göstərici)

1.2.4

Kibertəhlükəsizlik (2 göstərici)

1.3

Kommunal Xidmətlərin Davamlı Təminatı və İstifadəsi üçün Ətraf Mühit Qaydaları (10 göstərici)

1.3.1

Elektrik Enerjisinin Davamlı Təminatı və İstifadəsi (3 göstərici)

1.3.2

Suyun Davamlı Təminatı və İstifadəsi (3 göstərici)

1.3.3

Davamlı Tullantı Su Təcrübələri (2 göstərici)

1.3.4

İnternetin Davamlı Təminatı və İstifadəsi (2 göstərici)

 Sütun II  – Kommunal Xidmətlərin İdarəolunmasının Keyfiyyəti və Şəffaflığı (34 göstərici)

2.1

Xidmət Təchizatının Etibarlılığının və Davamlılığının və Əlaqələrin Təhlükəsizliyinin Monitorinqi (11 göstərici)

2.1.1

Xidmət Təchizatının Etibarlılığına və Davamlılığına Nəzarət etmək üçün KPI-lar (4 göstərici)

2.1.2

KPI Şəffaflığı (4 göstərici)

2.1.3

Kommunal Əlaqələrin Təhlükəsizliyinin Təcrübədə Monitorinqi (3 göstərici)

2.2

Kommunal Xidmətlərin Şəffaflığı (15 göstərici)

2.2.1

Tariflərin və Tarif Ayarlarının Şəffaflığı (3 göstərici)

2.2.2

Bağlantı Tələblərinin Nəşri (3 göstərici)

2.2.3

Planlaşdırılmış Kəsintilərin dərci və elanı (3 göstərici)

2.2.4

Şikayət Mexanizmləri və Şikayət Proseslərinin Şəffaflığı (3 göstərici)

2.2.5

Cinslərə görə Ayrılmış Müştəri Sorğuları (3 göstərici)

2.3

Kommunal xidmətlərin qarşılıqlı əlaqəsi (8 göstərici)

2.3.1

Kommunal səviyyədə qarşılıqlı fəaliyyət (2 göstərici)

2.3.2

Elektron Müraciətlər (3 göstərici)

2.3.3

Elektron Ödənişlər (3 göstərici)

Sütun III – Təcrübədə Kommunal Xidmətlərin Təminatının Səmərəliliyi (15 göstərici)

3. 1

Elektrik enerjisi (5 göstərici)

3.1.1

Elektrik Bağlantısı əldə etmə vaxtı (1 göstərici)

3.1.2

Elektrik Enerjisinə Qoşulma və Xidmətlərin dəyəri (2 göstərici)

3.1.3

Elektrik Təchizatının Etibarlılığı (2 göstərici)

3.2

Su (5 göstərici)

3.2.1

Su bağlantısını əldə etmə vaxtı (1 göstərici)

3.2.2

Sudan istifadə və xidmətlərin dəyəri (2 göstərici)

3.2.3

Su təchizatının etibarlılığı (2 göstərici)

3.3

Internet (5 göstərici )

3.3.1

İnternet bağlantısını əldə etmə vaxtı ( 1 göstərici )

3.3.2

İnternetə qoşulma və xidmətlərin qiyməti (2 göstərici)

3.3.3

İnternet təchizatının etibarlılığı (2 göstərici)

Qeyd: KPI = Əsas Performans Göstəricisi.

 

  1. SÜTUN I. TƏNZİMLƏMƏ ÇƏRÇİVƏSİ: ELEKTRİK, SU VƏ İNTERNET KEYFİYYƏTİ

Cədvəl 2-də I sütunun strukturu, kommunal xidmətlərin göstərilməsi üçün normativ baza göstərilir. Bu sütunun kateqoriya və alt kateqoriyalarının hər biri cədvəldə göstərilən ardıcıllıqla daha ətraflı müzakirə olunacaq.

Cədvəl 2. Sütun I - Elektrik, Su və İnternet Qaydalarının Keyfiyyəti

1.1

Kommunal Əlaqələrin Səmərəli Yerləşdirilməsi və Təchizatın Keyfiyyətinə dair Qaydalar

1.1.1

Tənzimləmə Monitorinqi

1.1.2

Kommunal İnfrastruktur Paylaşımı və Effektiv Rəqəmsal Bağlantısı

1.1.3

Xidmətlərin Keyfiyyətinin Təminatı üzrə Mexanizmlər

1.2

Kommunal Əlaqələrin Təhlükəsizliyi Qaydaları

1.2.1

Peşəkar Sertifikatlar

1.2.2

Yoxlama rejimləri

1.2.3

Məsuliyyət rejimləri

1.2.4

Kiber təhlükəsizlik

1.3

Kommunal Xidmətlərin Davamlı Təminatı və İstifadəsi üçün Ətraf Mühit Qaydaları

1.3.1

Elektrik Enerjisinin Davamlı Təminatı və İstifadəsi

1.3.2

Suyun Davamlı Təminatı və İstifadəsi

1.3.3

Davamlı Tullantı Su Təcrübələri

1.3.4

İnternetin Davamlı Təminatı və İstifadəsi

 

    1. Regulations for Efficient Deployment of Utility Connections and Quality of Supply

       Kateqoriya 1.1 bir neçə göstəricidən ibarət üç alt kateqoriyaya malikdir və onların hər biri öz  növbəsində bir neçə komponentdən ibarət ola bilər.

      1. Tənzimləmə Monitorinqi

Kommunal xidmətlərin etibarlı təminatı güclü tənzimləmə sistemlərinin mövcudluğu ilə əlaqələndirilir. Tənzimləyici qurumlar keyfiyyət və sərfəli qiymət kimi sektorun performansını və istehlakçı nəticələrini yaxşılaşdırmaq üçün açardır. Tənzimləyicilərin yaxşı işlədiyi yerdə onlar elektrik, su və internet xidmətlərinin səmərəli idarə olunmasına imkan verir. Xüsusilə, tariflərin müəyyən edilməsi və nəzərdən keçirilməsi istehlakçıların və investorların müdafiəsi üçün əsas yer tutur. Eynilə, standartların işlənib hazırlanması və təqdim olunan xidmətin keyfiyyətinin monitorinqi xidmətlərin yerindəcə təmin edilməsini təmin etmək üçün vacibdir. Çünki bütün rəqəmsal infrastruktur təchizat zəncirində rəqabətli bazar strukturu qiymətləri aşağı salmaqla və xidmət keyfiyyətini yüksəltməklə istehlakçılara fayda verir, tənzimləyicilər də rəqabətə zidd təcrübələrin qarşısını almalıdırlar. Buna görə də, Alt Kateqoriya 1.1.1-Tənzimləyici Monitorinq altı göstəricidən ibarətdir (cədvəl 3).

 

Cədvəl 3. Alt kateqoriya 1.1.1 – Tənzimləyici Monitorinq

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

Elektrik Enerjisi Tariflərinin Tənzimləyici Monitorinqi

Tənzimləyici tariflərin müəyyən edilməsi/təsdiq edilməsində yekun qərar qəbul etmə səlahiyyətinə

malikdir.

 

2

Tənzimləyici tərəfindən Elektrik Xidmətinin Keyfiyyətinin Monitorinqi

  1. Elektrik təchizatının keyfiyyətini təmin etmək üçün standartların müəyyən edilməsi
  2.  Monitoring standards to ensure the quality of electricity service supply

3

Su Tariflərinin Tənzimləyici Monitorinqi

Tənzimləyici tariflərin müəyyən edilməsi/təsdiq edilməsində yekun qərar qəbul etmə səlahiyyətinə

 malikdir

4

Tənzimləyici tərəfindən Su Xidmətinin Keyfiyyətinin Monitorinqi

  1.  Elektrik təchizatının keyfiyyətini təmin etmək üçün standartların müəyyən edilməsi
  2. Elektrik enerjisi təchizatının keyfiyyətini təmin etmək üçün standartların monitorinqi

5

İnternet Tariflərinin Tənzimləyici Monitorinqi

  1. Tənzimləyici topdansatış qoşulma tariflərinə nəzarət edir
  2. Rəqabət əleyhinə təcrübələr üçün keçmiş tənzimləmə

 

6

Tənzimləyici tərəfindən İnternet Xidmətinin Keyfiyyətinin Monitorinqi

 İnternet xidmətinin keyfiyyətini təmin etmək üçün standartların müəyyən edilməsi

  1. İnternet xidmətinin keyfiyyətini təmin etmək üçün standartların monitorinqi

 

 

      1. Kommunal İnfrastruktur Paylaşımı və Effektiv Rəqəmsal Bağlantı.

Dirəklər, kanallar və ya borular kimi kommunal infrastrukturlar bahalı olur və tikintisi uzun müddət tələb edir. Bu baxımdan, ümumi qazıntı planları və ya "bir dəfə qazma" siyasəti daxil olmaqla, müxtəlif kommunal xidmət təminatçıları arasında infrastrukturun paylaşılmasını təşviq edən qaydalar və standartlar qarşılıqlı fəaliyyət qabiliyyətini artırır və kommunal əlaqə əldə etmək üçün vaxt və xərcləri azaldır. Eynilə, kommunal xidmətlərə qoşulma prosesində iştirak edən agentliklərin təsdiqi üçün vaxt məhdudiyyətləri inzibati proseslərin proqnozlaşdırılmasını yaxşılaşdırır. Bundan əlavə, dövlət və ya özəl infrastruktura çıxışı asanlaşdıran qaydalar daha səmərəli və daha sürətli genişzolaqlı şəbəkənin genişləndirilməsi ilə nəticələnir. Bundan əlavə, telekommunikasiya xidməti təminatçıları arasında infrastruktur mübadiləsini təşviq edən qaydalar genişzolaqlı internetin əlçatanlığını və çıxışını yaxşılaşdırır. Buna görə də, Alt kateqoriya 1.12 Kommunal İnfrastruktur Paylaşımı və Rəqəmsal Bağlantı üç göstəriciyə malikdir (cədvəl 4).

Cədvəl 4. Alt kateqoriya 1.1.2 – Kommunal İnfrastruktur Paylaşımı və Effektiv Rəqəmsal Bağlantı

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

Birgə Planlaşdırma və İnşaat

  1.  Ümumi qazıntı planlarına və ya “bir dəfə qazma” siyasətlərinə riayət edilməsinə dair müddəaları
  2. Təsdiq prosesləri üçün vaxt qrafikləri

 

2

Genişzolaqlı Operatorlar üçün Yol Hüquqları və Açıq İnfrastruktur Girişi

  1.  Hökumətə məxsus infrastruktura bərabər çıxışla bağlı tədbirlər
  2. Rəqəmsal infrastruktur xidməti təminatçıları üçün yol hüquqları haqqında Əsasnamə

 

 

3

 

 

İSP-lər arasında İnfrastruktur Paylaşım Müddəaları

  1.  Genişzolaqlı operatorlar arasında passiv və ya aktiv infrastruktur mübadiləsi
  2. İnfrastrukturun paylaşılması üçün kommunal tərəfdaşlıqlar (məsələn, fiber optik infrastrukturun
  3.  artıq tutumunun icarəyə verilməsi və ya digər könüllü bazar razılaşmaları kimi)
  4.  Yerli dönəmin təhlili və xətt bağlantısı
  5. Qiymət hədləri və ya gəlir dərəcəsi qaydaları kimi dominant daşıyıcılar üçün asimmetrik
  6.  qaydalar və razılaşdırılmış həllər əldə edilmədikdə düzəldici tədbirlər

Qeyd: ISP-lər = İnternet Xidmət Provayderləri.

      1. Xidmətlərin Keyfiyyətinin Təminatı üzrə Mexanizmlər

 Xidmətin dayandırılması və xidmətin bərpasındakı gecikmələr bizneslər və yerli iqtisadiyyatlar üçün dağıdıcı və baha başa gəlir. Beləliklə, keyfiyyət təminatı üzrə qurulmuş mexanizmlər istehlakçıları minimum performans standartlarına cavab verməkdən qorumağa kömək edir. 16 Müəyyən edilmiş keyfiyyət standartları kommunal müəssisələri müəyyən edilmiş standartlara cavab verməyə məcbur etmək üçün həvəsləndirmə sistemi ilə birlikdə elektrik enerjisi, su və internet xidmətlərinin keyfiyyətini təmin etməyə kömək edir. Buna görə də, 1.1.3-Xidmətin Keyfiyyətinin Təminatı üzrə Mexanizmlər alt kateqoriyasının üç göstəricisi var (cədvəl 5).

 

Cədvəl 5. Alt kateqoriya 1.1.3 – Xidmətlərin Keyfiyyətinin Təminatı üzrə Mexanizmlər

 

Göstəricilər

Komponentlər

 

1

Elektrik kəsilmələrini məhdudlaşdırmaq üçün maliyyə çəkindirmə mexanizmləri

 

 

 Təchizatın kəsilməsinin qarşısını almaq üçün tənzimləyici çərçivədə xidmət təminatçısı tərəfindən

 ödənilən kompensasiyalar və ya cərimələr kimi maliyyə çəkindirmə mexanizmlərinin mövcudluğu

 

2

Su Kəsintilərini Məhdudlaşdıran Maliyyə çəkindirmə Mexanizmləri

 

3

İnternet Kəsintilərini Məhdudlaşdıran Maliyyə Çəkindirmə Mexanizmləri

 

1.2.  Kommunal Əlaqələrin Təhlükəsizliyi Qaydaları.

 Kateqoriya 1,2 bir neçə göstəricidən ibarət dörd alt kateqoriyaya malikdir və onların hər biri özlüyündə bir neçə komponentdən ibarət ola bilər.

1.2.1 Peşəkar Sertifikatlar.

 Peşəkar sertifikatlaşdırma informasiya asimmetriyasını azaldır və minimum keyfiyyət standartlarını müəyyən edir. Tikintidə iştirak edən peşəkarlar üçün möhkəm ixtisas və lisenziya sistemi digər məsələlərlə yanaşı su qurğularına aid olan qaydalara və qaydalara daha yüksək dərəcədə uyğunluğu təmin etmək üçün vacibdir. Eynilə, elektrik sektorunda ictimai sağlamlığı, rifahı və təhlükəsizliyi qorumaq üçün mühəndis ixtisaslarının əhəmiyyəti qəbul edilir. Buna görə də, 121-ci Peşəkar Sertifikatlar alt kateqoriyasının iki göstəricisi var (cədvəl 6).

 

 

Cədvəl 6. Alt kateqoriya 1.2.1 – Peşəkar Sertifikatlar

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

Elektrik qurğuları üçün ixtisas tələbləri

  1.  Minimum illik praktik təcrübəyə malik olmaq
  2. Təhsil ixtisası
  3. Milli mühəndislər assosiasiyası (assosiasiya) tərəfindən akkreditasiya/üzvlük
  4. İxtisas imtahanından keçmək
  1. Quraşdırmaları yerinə yetirən praktikantların peşəkar səriştəsini təmin etmək üçün tələblərin
  2. birləşməsi (iki və ya daha çox) qiymətləndirilir.

 

2

Su qurğuları üçün ixtisas tələbləri

 

      1. Yoxlama Rejimləri

 

Elektrik birləşmələrinin və su təchizatı borularının quraşdırılmasının qaydalara uyğun olmasını təmin etmək çox vacibdir, çünki müəyyən edilmiş proseslərə əməl edilməməsi əhalinin sağlamlığı üçün təhlükələrə səbəb ola bilər.Yoxlamalar qurğuların təhlükəsizlik və keyfiyyət standartlarına uyğun olduğunu təsdiq edə bilər.Buna görə də,  Alt kateqoriya 1.2.2– Yoxlama Rejimləri iki göstəriciyə malikdir (cədvəl 7).

 

Cədvəl 7. Alt kateqoriya 1.2.2 – Yoxlama rejimləri

 

     Göstəricilər

Komponentlər

 

1

Elektrik Qurğularının Təftiş Rejimləri

  1. Daxili quraşdırma işləri
  2. Xarici quraşdırma işləri müvafiq keyfiyyətdədir və qaydalara uyğundur

Bu iki komponentin hər biri üçün göstəricilər daxili və xarici qurğuların keyfiyyətini təsdiq edən

 sertifikatlı podratçılar tərəfindən həyata keçirilməli olan qoşulma işlərinə dair tələbin olub-olmamasını

 və ya üçüncü tərəfin yoxlaması aparmaq üçün qanuni öhdəliyin olub olmadığını qiymətləndirir.

 

2

Su Qurğularının Təftiş Rejimləri

 

 

      1. Məsuliyyət rejimləri

 

Tikinti qüsurlarının təmiri bahalı ola bilər və onlar investorun qərarsızlığıda səbəb ola bilər.  Sağlam məsuliyyət siyasətləri cəlb edilmiş tərəflər arasında məsuliyyətləri və aidiyyətləri əks etdirən daha şəffaf razılaşmaları asanlaşdırır. Aydın və şəffaf məsuliyyət rejimləri qəza zamanı risklərin idarə olunacağına, müvafiq şəkildə aradan qaldırılacağına və kompensasiya ediləcəyinə zəmanət verir. İnternet sahəsində, fərdi məlumatların mühafizəsi pozuntularının qarşısının alınması üçün təminat tələb edən məsuliyyət rejimləri məhdud kiber zəifliklərlə rəqəmsal əməliyyatlar üçün əlverişli mühit yaratmaq üçün vacib elementlərdir.Buna görə də, 1.2.3-Məsuliyyət rejimləri alt kateqoriyası üç göstəriciyə malikdir (cədvəl 8).

 

Cədvəl 8. Alt kateqoriya 1.2.3 – Məsuliyyət rejimləri

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

Elektrik Bağlantıları üçün Peşəkar Məsuliyyət

Rabitə istifadəsi zamanı aşkar edilmiş nasazlıqlar halında investorlarla yanaşı tərəflərin də

məsuliyyəti (məsələn, qoşulma üzrə mütəxəssis və ya texniki yoxlama aparan təşkilatın

 planlarını hazırlayan mühəndis/şirkət, yaxud quraşdırma işlərini yerinə yetirən peşəkar və ya şirkət).

2

Su Bağlantıları üçün Peşəkar Məsuliyyət

 

3

İnternet Xidməti üçün Məsuliyyət Rejimləri

  1.  Məsuliyyət və şəxsi məlumatların qorunması pozuntularına görə kompensasiya tələb
  2.  etmək üçün qanuni hüquq
  3. Məlumatların pozulması ilə bağlı hallar barəsində məlumat verilməsinə dair müddəalar

 

1.2.4  Kiber Təhlükəsizlik

 

Genişzolaqlı bağlantılar ümumiyyətlə su və elektrik qoşulmalarına bənzər fiziki təhlükəsizlik riskləri yaratmır. Firmalar tərəfindən rəqəmsal texnologiyaların qəbulu və istifadəsi rəqəmsal ekosistemin etibarlılığından asılıdır. Bu, tənzimləyici nəzarət, effektiv təhlükəsizlik tədbirləri və kibertəhlükələrə cavab vermək üçün güclü dövlət potensialı sayəsində mümkün olur. Bu səbəbdən onlayn məlumatların və kommunikasiyaların qorunması, eləcə də şəbəkənin dayanıqlılığının təmin edilməsi üçün kibertəhlükəsizlik tədbirləri və imkanları lazımdır. Buna görə də, Alt kateqoriya 1.2.4–Kiber təhlükəsizlik iki göstəriciyə malikdir (cədvəl 9).

 

 

Cədvəl 9. Alt kateqoriya 1.2.4 – Kibertəhlükəsizlik

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

Kibertəhlükəsizlik Agentliyinin Funksiyaları

  1. Risklərin qiymətləndirilməsi strategiyalarının həyata keçirilməsi
  2. Kibertəhlükəsizlik auditlərinin, məşqlərin, təlimlərin və ya təlimlərin keçirilməsi
  3. Kiber təhdidlərə qarşı aparıcı kollektiv səylər
  4. Kibertəhlükəsizliyə dair qanun və qaydaların tətbiqi

2

Kibertəhlükəsizliyin qorunması

  1. Kibertəhlükəsizliyin qorunması və ya minimum standartlar və təminatlar
  2. Böyük bir kiberhücum və ya xidmətin əlçatanlığının pozulması halında insidentlərə cavab tədbirləri üçün iş rejimi

 

    1. Kommunal Xidmətlərin Dayanıqlı Təminatı və İstifadəsi üçün Ətraf Mühit Qaydaları

 

Kateqoriya 1.3 bir neçə göstəricidən ibarət dörd alt kateqoriyaya malikdir və onların hər biri öz növbəsində bir neçə komponentdən ibarət ola bilər.

                                     1.1.1 Elektrik Enerjisinin Davamlı Təminatı və İstifadəsi

Enerji istehsalı havanın çirklənməsinin əsas mənbəyidir: buna görə də, atmosferə buraxılan qalıq yanacaqların yanması nəticəsində yaranan çirkləndiricilərin səviyyəsini azaltmaq vacibdir. Eynilə, enerji səmərəliliyinin qlobal sürətinin ikiqat artırılması Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 2030 Dayanıqlı İnkişaf Gündəliyi tərəfindən əsas hədəf kimi müəyyən edilmişdir. Ağıllı sayğacların buraxılması proqramları və smart şəbəkə texnologiyaları da daxil olmaqla davamlı ötürmə və paylama standartları, xərcləri və ətraf mühitə təsirləri minimuma endirərək, şəbəkə sistemlərinin səmərəli işləməsini asanlaşdıra bilər. Enerjiyə qənaət edən cihazlara keçid və enerji səmərəliliyi etiketindən istifadə tələbləri davamlı təcrübələri gücləndirir. Öz növbəsində, tətbiqetmə və çəkindirmə mexanizmləri müəyyən edilmiş standartlara uyğunluğu təmin edir, maliyyə və qeyri-maliyyə təşviqləri isə enerji səmərəliliyi təcrübələrinin qəbulunu artırır. Buna görə də, 1.3.1 – Elektrik Enerjisinin Dayanıqlı Təminatı və İstifadəsi Alt kateqoriyasının üç göstəricisi var (cədvəl 10).

 

Cədvəl 10. Alt kateqoriya 1.3.1 – Elektrik enerjisinin davamlı təminatı və istifadəsi

 

Göstəricilər

Komponentlər

 

1

Elektrik Təminatının Ekoloji Davamlılığı

  1. Elektrik enerjisi istehsalı üçün ekoloji standartlar
  2. Elektrik enerjisi istehsalı üçün ekoloji standartların tətbiqi
  3. Elektrik enerjisinin ötürülməsi və paylanması üçün ekoloji standartlar
  4. Elektrik enerjisinin ötürülməsi və paylanması üçün standartların tətbiqi

 

2

Elektrik İstifadəsinin Ekoloji Davamlılığı

  1.  Müəssisələrin enerjiyə qənaət təcrübələrinə riayət etmələri üçün tələblər
  2. Müəssisələrin enerjiyə qənaət standartlarına uyğunluğunu təşviq etmək üçün icra mexanizmləri

3

Enerjiyə qənaət təcrübələrini qəbul etmək üçün stimullar

Müəssisələr üçün enerjiyə qənaət təcrübələrini mənimsəmək üçün maliyyə və qeyri-maliyyə stimulları

 

1.1.1 Suyun Davamlı Təminatı və İstifadəsi.

Suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, sudan istifadənin səmərəliliyinin artırılması və suyun təhlükəsiz təkrar istifadəsi davamlı inkişaf üçün zəruridir. Su sızmalarını tez bir zamanda müəyyən etməyə və təmir etməyə imkan verən ağıllı sayğaclar vasitəsilə səmərəli su təchizatı və istifadəyə nail olmaq olar. Su tələbatının idarə edilməsi təcrübələrinə etiketləmə proqramları da daxil olmaqla, suya qənaət edən cihazların istifadəsini təşviq etmək tədbirləri daxildir. İcra və çəkindirmə mexanizmləri bu standartlara uyğunluğu təmin edir. Bundan əlavə, vergi kreditləri və ya subsidiyalaşdırılmış faiz dərəcələri kimi maliyyə stimulları və maarifləndirmə təşəbbüsləri kimi qeyri-maliyyə təşviqləri suya qənaət təcrübələrinə və suya qənaət edən texnologiyaların tətbiqinə kömək edir. Buna görə də, 1.3.2-Suyun Dayanıqlı Təminatı və İstifadəsi Altkateqoriyasının üç göstəricisi var (cədvəl 11).

Cədvəl 11. Altkateqoriya 1.3.2 – Suyun Dayanıqlı Təminatı və İstifadəsi

 

Göstəricilər

Komponentler

 

1

Su Təminatının Ekoloji Davamlılığı

  1. Suyun keyfiyyətinə dair standartlar
  2. Suyun keyfiyyətinə dair standartların tətbiqi
  3. Səmərəli su təchizatı üçün ekoloji standartlar
  4. Su təchizatının səmərəliliyi üçün icra standartları

 

2

Su İstifadəsinin Ekoloji Davamlılığı

  1. Müəssisələrin suya qənaət təcrübələrinə riayət etmələri üçün tələblər
  2. Müəssisələrin suya qənaət standartlarına uyğunluğunu təşviq etmək üçün icra mexanizmi

3

Suya Qənaət Təcrübələrinin Qəbul Edilməsi üçün Təşviqlər

  1.  Suya qənaət təcrübələrini mənimsəmək üçün bizneslər üçün maliyyə stimulları
  2. Müəssisələr üçün suya qənaət təcrübələrini mənimsəmək üçün qeyri-maliyyə stimulları

 

1.1.1 Davamlı Tullantı Su Təcrübələri.

 

 Səth sularına və ya quruya axıdılmadan əvvəl çirkab suları təcrid olunmalı və təmizlənməlidir.  Bu məqsədlə, təmin ediləcək minimum təmizlənmə növü və maksimum emissiya hədləri kimi çirkab suların təmizlənməsi tələbləri böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bundan əlavə, tullantı sularının idarə olunmasının hüquqi çərçivələri mərkəzi orqan tərəfindən idarə olunmalı, tullantı sularının axıdılmasına icazə verilməsinə inteqrasiya olunmuş yanaşmanı təşviq etməlidir. Çirkab suları resurs kimi tanıyaraq, mümkün olduqda təkrar istifadə edilməli və təkrar emal edilməlidir. Buna görə də, 1.3.3 – Davamlı Tullantı Su Təcrübələri altkateqoriyasının iki göstəricisi var (cədvəl 12).

 

Cədvəl 12. Altkateqoriya 1.3.3 – Davamlı Çirkab Su Təcrübələri

 

Göstəricilər

Komponentler

 

1

 

Çirkab suların təmizlənməsi

  1. Çirkab suların axıdılmasını tənzimləyən qurumun mövcudluğu
  2. Çirkab suların təcrid edilməsini tələb edən tullantı sularının təmizlənməsi standartları
  3. (atqı limitləri, atqılar üçün şərtlər)

2

Suyun təkrar istifadəsi haqqında Əsasnamə

Tullantı sularının təkrar istifadəsi ilə bağlı tənzimləmə, məsələn, rekultivasiya edilmiş

suyun istifadəsi üçün təlimatlar, tullantıların keyfiyyət hədləri və təmizlənmə prosesi/növü

 

1.1.1 İnternetin Davamlı Təminatı və İstifadəsi.

 

  İnformasiya və kommunikasiya texnologiyaları (İKT) sektoru əsas enerji istehlakçısıdır və qlobal istixana qazlarının təxminən 2,8 faizinə cavabdehdir.Əksər yerlərdə internet xidmətlərinin göstərilməsi üçün ekoloji davamlılıq hələ də zəif tənzimlənsə də, sənaye enerji səmərəliliyi standartlarını qəbul etmək üçün artan təzyiq altındadır.İnternetin hərəkətini təmin edən enerji tutumlu alt sektorlar artıq karbon emissiyalarını kompensasiya etmək üçün beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş standartları qəbul edirlər.  Buna görə də, 1.3.4 – İnternetin Davamlı Təminatı və İstifadəsi alt-kateqoriyasının iki göstəricisi var (cədvəl 13).

 

Cədvəl 13. Alt kateqoriya 1.3.4 – İnternetin Davamlı Təminatı və İstifadəsi

 

Göstəricilər

  Komponentlər

 

1

Rəqəmsal Bağlantı İnfrastrukturunun Ətraf Mühit Hesabatı və Açıqlama Standartları

Rəqəmsal əlaqə infrastrukturu və məlumat infrastrukturu üçün məcburi və ya könüllü

 ekoloji hesabat və ya açıqlama standartları (məsələn, enerji istehlakı, CO2 ekvivalentləri,

bərpa olunan enerjinin istifadəsi, enerji intensivliyi, e-tullantı göstəriciləri və ya rəqəmsal

əlaqə infrastrukturu üçün su istehlakının mövcudluğu)

 

 

2

Elektron Kommunikasiya Şəbəkələri və Məlumat İnfrastrukturu üçün Ekoloji Davamlılıq Tələbləri

 

Elektron kommunikasiya şəbəkələrinin, o cümlədən məlumat mərkəzlərinin emissiyaları

və ya enerji səmərəliliyi üçün milli hədəflər (məsələn, enerjidən istifadənin effektivliyi və ya

bərpa olunan enerjidən istifadə)

 

 

 

  1. Sütun II.  Dövlət xidmətləri: Kommunal xidmətlərin idarəetməsinin və şəffaflığının keyfiyyəti

 

Cədvəl 14-də II Sütun, İdarəetmə Keyfiyyəti və Kommunal Xidmətlərin Şəffaflığı üzrə struktur göstərilir. Bu sütunun kateqoriyalarının və alt kateqoriyalarının hər biri cədvəldə göstərilən ardıcıllıqla daha ətraflı müzakirə olunacaq.

 

Cədvəl 14. Sütun II – Kommunal Xidmətlərin İdarəolunmasının Keyfiyyəti və Şəffaflığı

2.1

Xidmət Təchizatının Etibarlılığının, Davamlılığının və Əlaqələrinin Təhlükəsizliyinin İzlənməsi

2.1.1

Xidmət Təchizatının Etibarlılığına və Davamlılığına Nəzarət etmək üçün KPI-lar

2.1.2

KPI Şəffaflığı

2.1.3

Təcrübədə Kommunal Əlaqələrin Təhlükəsizliyinə Nəzarət

2.2

Kommunal xidmətlərin şəffaflığı

2.2.1

Tariflərin və Tarif Ayarlarının Şəffaflığı

2.2.2

Bağlantı tələblərinin nəşri

2.2.3

Planlaşdırılan Kəsintilərin Nəşr Edilməsi və Elan Edilməsi

2.2.4

Şikayət Mexanizmləri və Şikayət Proseslərinin Şəffaflığı

2.2.5

Cinslərə görə Ayrılmış Müştəri Sorğuları

2.3

Kommunal xidmətlərin qarşılıqlı fəaliyyəti

2.3.1

Xidmət səviyyəsində qarşılıqlı fəaliyyət

2.3.2

Elektron müraciət

2.3.3

Elektron Ödəniş

 Qeyd: KPI = Əsas Performans Göstəricisi

 

2.1 Xidmət Təchizatının Etibarlılığının və Davamlılığının və Əlaqələrin Təhlükəsizliyinin İzlənməsi

 

Kateqoriya 2.1 bir neçə göstəricidən ibarət üç alt kateqoriyaya malikdir və onların hər biri öz növbəsində bir neçə komponentdən ibarət ola bilər.

 

  2.1.1 Xidmət Təchizatının Etibarlılığına və Davamlılığına Nəzarət etmək üçün Əsas Performans Göstəriciləri (KPI)

Dövlət xidmətlərinin göstərilməsinin keyfiyyətinə dair məlumatların ölçülməsi qarşıya qoyulan məqsədlərə nail olmaqda “nəyin işlədiyini” müəyyən etməyə, funksional səlahiyyətləri müəyyən etməyə və ictimai hesabatlılığı artırmağa kömək edir.Elektrik enerjisi təchizatının etibarlılığına Sistemin Orta Kəsintilərin Müddəti İndeksi (SAIDI) və Sistemin Orta Kəsinti Tezlikləri İndeksi (SAİFI) vasitəsilə nəzarət etmək olar. Elektrik enerjisi təchizatının ekoloji dayanıqlığına bərpa olunan mənbələrdən istifadə olunan enerjinin faizi ilə nəzarət etmək olar.

     Su təchizatının etibarlılığı gündə orta xidmət saatlarını və ya təchizatı dayandırılmış müştərilərin sayını ölçməklə izlənilə bilər.Suyun keyfiyyətini kimyəvi təmizlənməyə məruz qalan suyun faizinin, eləcə də istehlak üçün yararsız suyun faizinin müntəzəm izlənməsi vasitəsilə saxlamaq olar.Su təchizatının ekoloji dayanıqlığı suyun təmizlənməsindən lilin artma faizinin və ya təkrar istifadə edilmiş tullantı sularının faizinin izlənmə yolu ilə qiymətləndirilə bilər.

 İnternet təchizatının keyfiyyətinə orta yükləmə və yükləmə sürəti və ya gecikmə müddətləri vasitəsilə nəzarət etmək olar.  Buna görə də, Kommunal Təchizatın Etibarlılığına və Davamlılığına Nəzarət etmək üçün 2.1.1 – KPI-lar alt kateqoriyasında dörd göstərici var (cədvəl 15).

 

Cədvəl 15. Alt kateqoriya 2.1.1 – Kommunal Təchizatın Etibarlılığına və Davamlılığına Nəzarət etmək üçün KPI-lar

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

Elektrik təchizatının etibarlılığı və keyfiyyəti üzrə KPI-lar

Elektrik kəsilməsinin müddəti və tezliyi üzrə KPI-lərin mövcudluğu

2

Su təchizatının etibarlılığı və keyfiyyəti üzrə KPI-lar

  1. Su təchizatının etibarlılığına dair KPI-lərin mövcudluğu
  2. Suyun keyfiyyətinə dair KPI-lərin mövcudluğu

3

İnternet Təchizatının Etibarlılığı və Keyfiyyəti üzrə KPI-lar

İnternet xidmətinin etibarlılığı və keyfiyyəti üzrə KPI-lərin mövcudluğu

 

4

Elektrik və Su Təchizatının Ekoloji Davamlılığı üzrə KPI-lar

  1. Elektrik təchizatının davamlılığı üzrə KPI-lərin mövcudluğu
  2. Su təchizatının davamlılığı üzrə KPI-lərin mövcudluğu

Qeyd: KPI = Əsas Performans Göstəricisi.

 

      2.1.1 KPI Şəffaflığı

KPI-lərə nəzarət edilməli və ictimaiyyətə açıqlanmalıdır.Kommunal performans KPI-lərinin müntəzəm izlənilməsi və dərc edilməsi xidmətin proqnozlaşdırılmasını və şəffaflığını artırır.Son istifadəçilər kommunal xidmətin faktiki fəaliyyətini onun hesabatlılıq çərçivəsində müəyyən edilmiş performans məqsədləri ilə müqayisə edə bilməlidir.  Buna görə də, 2.1.2-KPI Şəffaflıq alt kateqoriyası dörd göstəriciyə malikdir (cədvəl 16).

 

 Cədvəl 16. Alt kateqoriya 2.1.2 – KPI Şəffaflıq

 

Göstəricilər

Komponentlər

 

1

Elektrik təchizatının etibarlılığına dair KPI-lərin onlayn mövcudluğu

 

Elektrik kəsilməsinin müddəti və tezliyi üzrə KPI-lərin onlayn mövcudluğu

 

2

  Su Təchizatının Etibarlılığı və Keyfiyyəti üzrə KPI-lərin Onlayn Mövcudluğu

 

Su kəsilməsinin müddəti və tezliyi üzrə KPI-lərin onlayn mövcudluğu

 

3

Elektrik və Su Təchizatının Ekoloji Davamlılığı üzrə KPI-lərin Onlayn Mövcudluğu

 

  1. Elektrik enerjisinin davamlılığı üzrə KPI-lərin onlayn mövcudluğu
  2. Su təchizatının davamlılığı üzrə KPI-lərin onlayn mövcudluğu

 

4

İnternet Təchizatının Etibarlılığı üzrə KPI-lərin Onlayn Mövcudluğu

 

İnternet təchizatının etibarlılığı və keyfiyyəti üzrə KPI-lərin onlayn mövcudluğu

Qeyd: KPI = Əsas Performans Göstəricisi.

          2.1.1 Kommunal Əlaqələrin Təhlükəsizliyinin Təcrübədə İzlənməsi

Qaydaların həyata keçirilmə və tətbiq edilmə üsulu tənzimləmə sisteminin nəzərdə tutulduğu kimi işlədiyini müəyyən edir. Tənzimləyici çərçivəyə uyğun olaraq kommunal şəbəkələrin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün elektrik və su qurğularını sertifikatlaşdıran keyfiyyət yoxlamaları ya üçüncü tərəf yoxlamaları vasitəsilə, ya da sertifikatlı podratçılar işə götürülməklə praktikada həyata keçirilməlidir. Eynilə, firmaların rəqəmsal fəaliyyətləri və elektron əməliyyatları təhlükəsiz həyata keçirmələri üçün kibertəhlükəsizlik tədbirlərinin və təminatlarının həyata keçirilməsi zəruridir.Qısa təhlükəsizlik pozuntularının belə biznesə mənfi təsir göstərə biləcəyini nəzərə alsaq, güclü təhlükəsizlik tədbirlərinə ehtiyac var. Buna görə də, 2.1.3-Təcrübədə Kommunal Əlaqələrin Təhlükəsizliyinə Nəzarət Altkateqoriyasının üç göstəricisi var (cədvəl 17).

 

Cədvəl 17. Alt kateqoriya 2.1.3 – Təcrübədə Kommunal Əlaqələrin Təhlükəsizliyinə Nəzarət

 

Göstəricilər

Komponentlər

 

1

Təcrübədə Elektrik Əlaqələri üzrə Yoxlamaların həyata keçirilməsi

 

  1. Daxili quraşdırmalar işləyir
  2. Xarici quraşdırmalar işləyir

Bu iki komponentin hər biri üçün göstərici qoşulma işlərinin quraşdırma keyfiyyətini

təsdiq edən sertifikatlı podratçılar tərəfindən həyata keçirildiyini və ya üçüncü tərəf

 yoxlamasının praktikada həyata keçirildiyini qiymətləndirir.

 

2

  Təcrübədə Su Əlaqələri üzrə Yoxlamaların həyata keçirilməsi

 

3

 

Təcrübədə Kiber təhlükəsizlik Protokolları

  1. Kibertəhlükəsizlik pozuntuları haqqında məlumat verilməsi
  2. Məlumat verilmiş kiber hücumlara və ya kiber təhlükəsizlik pozuntularına cavab
  3. Kibertəhlükəsizlik insidentlərinə cavab məşqləri, təlimlər və ya məşq
  4. Kibertəhlükəsizlik auditləri

 

    1.  Kommunal Xidmətlərin Şəffaflığı

Kateqoriya 2.2 bir neçə göstəricidən ibarət beş alt kateqoriyaya malikdir və onların hər biri öz növbəsində bir neçə komponentdən ibarətdir.

 

      2.1.1 Tariflərin və tariflərin ayarlarının şəffaflığı

Tariflərin onlayn mövcudluğu, tarif dəyişiklikləri barədə qabaqcadan məlumat verilməsi və tariflərin müəyyən edilməsi mexanizmlərinin şəffaflığı firmalara xərcləri hesablamağa, xərcləri qabaqcadan görməyə və beləliklə, əməliyyatları səmərəli planlaşdırmağa imkan verən şəffaf xidmət göstərilməsinin üç mühüm elementidir. Tariflər və tarif dəyişikliklərində şəffaflıq olmadıqda, son istifadəçilər xidmətlərə görə artıq ödəniş edə və ya ehtiyaclarına cavab verməyən xidməti seçə bilərlər. Bundan əlavə, faturalandırma sisteminin şəffaflığı və son istifadəçi tariflərinin necə təyin olunduğunu göstərən düstur, lazım gələrsə, bizneslərə ödənişlərə etiraz etməyə imkan verir. Buna görə də, 2.2.1 – Tariflərin və tariflərin müəyyənləşdirilməsinin şəffaflığı alt kateqoriyasının üç göstəricisi var (cədvəl 18).

 

Cədvəl 18. Altkateqoriya 2.2.1 – Tariflərin və tariflərin ayarlarının şəffaflığı

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

Elektrik enerjisi tariflərinin və tariflərinin qurulmasının şəffaflığı

 

  1. Tariflər onlayn dərc olunur
  2. Müştərilər tarif dəyişiklikləri barədə ən azı bir dəfə qabaqcadan xəbərdar edilir
  3. aylıq tarifi hesablayan tarif düsturu ictimaiyyətə açıqdır

2

Su Tariflərinin və Tariflərin Tənzimlənməsinin Şəffaflığı

3

İnternet Tariflərinin və Tariflərin qurulmasının şəffaflığı

2.1.1 Bağlantı Tələblərinin Nəşri

Kommunal əlaqə əldə etmək üçün sənədlər, tələblər, vaxt məhdudiyyətləri və ödəniş cədvəlləri haqqında onlayn məlumat, bizneslərə prosesləri daha yaxşı başa düşməyə imkan verir. Bu cür məlumatların olmaması natamam tətbiqlərə, kommunal proqramla lazımsız geri və irəli getməyə və daha yüksək imtina nisbətlərinə səbəb ola bilər.Ödəniş cədvəlləri kimi tənzimləyici məlumatların şəffaflığı daha yüksək tənzimləmə səmərəliliyi, aşağı uyğunluq xərcləri və daha yaxşı ümumi tənzimləmə mühiti ilə əlaqələndirilir.  Buna görə də, 2.2.2 – Qoşulma Tələblərinin Nəşri alt kateqoriyasının üç göstəricisi var (cədvəl 19).

 

Cədvəl 19. Altkateqoriya 2.2.2 – Qoşulma Tələblərinin Nəşri

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

Elektrik üçün qoşulma tələbləri

 

  1. Tələb olunan sənədlər
  2. Prosedurlar
  3. Bağlantı dəyəri
  4. Müəyyən edilmiş əlaqə vaxtı standartları

2

Suya qoşulma tələbləri

3

İnternetə qoşulma tələbləri

 

      1.  Planlaşdırılan kəsintilərin dərci və elanı

Planlaşdırılan kəsintilərin və ya onların müştərilərə bildirilməsinin ictimaiyyətə açıq olması, xidmətin göstərilməsinin proqnozlaşdırılmasını yaxşılaşdırır. İnternet kəsilməsi həm biznesə, həm də müştərilərə mənfi təsir göstərir.Eynilə, gözlənilməz elektrik və su xidmətləri korlanmasına və inventarın zədələnməsinə səbəb ola bilər və bununla da biznes üçün maliyyə riskləri yarada bilər.Planlaşdırılan kəsilmələrin şəffaflığı daha proqnozlaşdırıla bilən biznes mühitinə kömək edir. Buna görə də, 2.2.3-Planlaşdırılan kəsintilərin dərci və elanı altkateqoriyasının üç göstəricisi var (cədvəl 20).

 

  Cədvəl 20. Alt-kateqoriya 2.2.3 – Planlaşdırılan kəsintilərin nəşri və elanı

 

Göstəricilər

Komponentlər

 

1

  Planlaşdırılan Elektrik Kəsintilərinin Nəşri və Elanı

 

 

     Planlaşdırılan kəsilmələr onlayn olaraq mövcuddur və ya müştərilərə bildirilir

 

2

Planlaşdırılan Su Kəsintilərinin Nəşri və Elanı

 

3

Planlaşdırılan İnternet Kəsintilərinin Nəşri və Elanı

 

      1. Şikayət Mexanizmləri və Şikayət Proseslərinin Şəffaflığı

İlkin və ikinci dərəcəli şikayət mexanizmlərinin mövcudluğu qeyri-müvafiq xidmət təminatı barədə məlumat verməyə imkan verməklə biznesə fayda gətirir.Kommunal səviyyədə güclü ilkin şikayət mexanizmi, baha başa gələn və uzun sürən mübahisələrin həlli proseslərinə qatılmadan problemləri həll etməyə imkan verir.Bununla belə, ikinci dərəcəli şikayət mexanizmi də, lazım gələrsə, şikayətlərin və müraciətlərin genişlənməsi üçün vacibdir.Şikayətlərin idarə edilməsinə cavabdeh olan qurum haqqında məlumatın, şikayətin verilməsi üçün tələb olunan sənədlərin və addımların, habelə şikayətlərin verilməsi meyarlarının mövcudluğu hesabatlılığın mühüm elementləridir. Buna görə də, 2.2.4 – Şikayət Mexanizmləri və Şikayət Proseslərinin Şəffaflığı Alt kateqoriyasının üç göstəricisi var (cədvəl 21).

 

Cədvəl 21. Alt kateqoriya 2.2.4 – Şikayət Mexanizmləri və Şikayət Proseslərinin Şəffaflığı

 

Göstəricilər

Komponentlər

 

1

Elektrik enerjisi üçün şikayət mexanizmi və şikayət prosesinin şəffaflığı

 

 

  1. Kommunal və ikinci səviyyəli müstəqil şikayət mexanizmləri daxilində şikayət
  2. mexanizminin mövcudluğu
  3. Birinci səviyyəli şikayət mexanizmlərinin şəffaflığı, o cümlədən: a)
  4. şikayətlərin idarə edilməsinə cavabdeh olan qurum haqqında məlumatın onlayn mövcudluğu;
  5.  b) tələb olunan sənədlər;  c) şikayət vermək üçün zəruri addımlar; və
  6.  d) şikayət mexanizminin meyarları və ya əhatə dairəsi

 

2

Su üçün Şikayət Mexanizmi və Şikayət Prosesinin Şəffaflığı

 

3

İnternet üçün Şikayət Mexanizmi və Şikayət Prosesinin Şəffaflığı

 

      1. Cinslərə görə Ayrılmış Müştəri Sorğuları

Cinslərə görə ayrılmış məlumatlar gender bərabərliyini təşviq edərək xidmət təminatçılarına qadınlar üçün imkanların geridə qaldığı sahələri müəyyən etməyə imkan verir.Cinslərə görə təcrid olunmuş müştəri sorğusunun nəticələri kommunal xidmətlərə qadın müştərilərin və ya qadın sahibkarların üzləşdiyi potensial darboğazları və maneələri müəyyən edərək, müştəri məmnuniyyəti məsələlərini gender baxımından xüsusi olaraq təhlil etməyə imkan verir.Buna görə də, Alt Kateqoriya 2.2.5 – Cinslərə görə Ayrılmış Müştəri Sorğuları elektrik, su və internet kommunal xidmətlərinin hər biri üçün bir göstəriciyə malikdir (cədvəl 22).

 

Cədvəl 22. Altkateqoriya 2.2.5 – Cinslərə görə Ayrılmış Müştəri Sorğuları

 

Göstəricilər

Komponentlər

 

1

Elektrik Müəssisəsində Cinslərə Ayrılmış Müştəri Sorğuları

 

 

 

İstehlakçı məmnuniyyəti sorğuları və şikayətlər daxil olmaqla, cinslərə görə

 təcrid olunmuş müştəri sorğusunun nəticələri

 

2

Su Müəssisəsində Cinslərə Ayrılmış Müştəri Sorğuları

 

3

İnternet Təminatında Cinslərə Ayrılmış Müştəri Sorğuları

 

    1.  Kommunal xidmətlərin qarşılıqlı əlaqəsi

 

Kateqoriya 2.3 bir neçə göstəricidən ibarət üç altkateqoriyaya malikdir və onların hər biri öz növbəsində bir neçə komponentdən ibarətdir.

 

2.2.1 Kommunal səviyyəsində qarşılıqlı fəaliyyət

Kommunal sistemlərin qarşılıqlı əlaqəsi elektrik, su və internet xidmətləri üzrə yeni qoşulmaların verilməsi prosesini asanlaşdırır. Paylaşılan infrastruktur məlumat bazası yeni layihələrə başlamazdan əvvəl yaradılmış infrastruktur şəbəkələrini müəyyən etməyə imkan verir.Bundan əlavə, planlaşdırılan infrastruktur işləri haqqında məlumatı özündə əks etdirən onlayn vahid platforma şəbəkənin genişləndirilməsinin effektiv koordinasiyası üçün vacibdir.Qazıntı işlərinə icazə ərizələri və təsdiqləri üçün təşkilatın koordinasiyasını asanlaşdırmaq üçün veb-əsaslı sistemin və ya agentliyin mövcudluğu məlumat mübadiləsi və qoşulma proseslərini sürətləndirir. Buna görə də, Alt kateqoriya 2.3.1 – Kommunal xidmət səviyyəsində qarşılıqlı fəaliyyət iki göstəriciyə malikdir (cədvəl 23).

 

Cədvəl 23. Altkateqoriya 2.3.1 – Kommunal xidmət səviyyəsində qarşılıqlı fəaliyyət

 

Göstəricilər

Komponentlər

 

1

Elektrik, Su və İnternet üçün Kommunal səviyyədə qarşılıqlı fəaliyyət

  1. Müxtəlif kommunal xidmətlərin mövcud infrastruktur şəbəkələrinin
  2.  (məsələn, "qazmadan əvvəl zəng et" və ya GIS kimi) milli/yerli infrastruktur məlumat
  3.  bazalarının mövcudluğu
  4. Planlaşdırılan işlər haqqında məlumatların təqdim edilməsi üçün verilənlər bazası

2

Qazıntılara verilən İcazələrin Təsdiqlənmə Sistemi

Qazıntı işlərinə icazə ərizələri və təsdiqləri üçün koordinasiyanı asanlaşdıran veb-əsaslı

 sistemin və ya təşkilatın mövcudluğu

Qeyd: GIS = Coğrafi İnformasiya Sistemi.

 

2.1.1 Elektron Ərizələr

Kommunal xidmətlər üçün onlayn tətbiqlər müştərilərin elektrik, su və internetə qoşulma təcrübəsini artırır, şəxsən ziyarətlərə ehtiyacı aradan qaldırır.Onlayn tətbiqləri izləmək və nəzərdən keçirmək imkanı həmçinin xidmət keyfiyyətini, şəffaflığı və müştəri təcrübəsini yaxşılaşdırır.Kommunal proqramların rəqəmsallaşdırılması dövlət idarəçiliyini və hökumətin səmərəliliyini artırır, həmçinin korrupsiyanı azaldır.Buna görə də, 2.3.2-Elektron Tətbiqlər Alt kateqoriyasında elektrik, su və internet bağlantılarının hər biri üçün üç göstərici var (cədvəl 24).

 

Cədvəl 24. Alt kateqoriya 2.3.2 – Elektron Proqramlar

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

Elektrik qoşulmaları üçün elektron ərizə

 

 

  1. Yeni kommersiya əlaqələri üçün onlayn ərizənin mövcudluğu
  2. Tətbiqlərin onlayn izlənilməsinin mövcudluğu

2

Su təminatı üçün elektron ərizə

3

İnternet bağlantısı üçün elektron ərizə

 

      1. Elektron Ödənişlər

Kommunal xidmətlər üçün onlayn ödənişlər etmək üçün veb-əsaslı platformalar səmərəliliyi və xərclərin effektivliyini artırır. Rəqəmsal platformalar həmçinin yeni bağlantılar üçün müraciət və aylıq ödənişlərin ödənilməsi ilə bağlı gecikmələri azaldır.  Buna görə də, 2.3.3-Elektron Ödənişlər alt kateqoriyasında elektrik, su, internet bağlantılarının hər biri üçün bir olmaqla üç göstərici var (cədvəl 25).

 

Cədvəl 25. Altkateqoriya 2.3.3 – Elektron Ödənişlər

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

Elektrik qoşulmaları üçün elektron ödəniş

 

 

  1. Yeni qoşulma haqqını onlayn ödəmək imkanı
  2. Aylıq tariflər üçün onlayn ödəmə imkanı

2

Su təminatı üçün elektron ödəniş

3

İnternet bağlantıları üçün elektron ödəniş

                         

 3.SÜTUN III. SƏMƏRƏLİLİK: TƏCRÜBƏDƏ KOMUNAL XİDMƏTLƏRİN SƏMƏRƏLİYİ

 

Cədvəl 26-da Təcrübədə Kommunal Xidmətlərin Təminatının Effektivliyi Sütun III üçün struktur göstərilir.  Bu sütunun kateqoriyalarının və alt kateqoriyalarının hər biri cədvəldə göstərilən ardıcıllıqla daha ətraflı müzakirə olunacaq.

 

Cədvəl 26. Sütun III – Təcrübədə Kommunal Xidmətlərin Təminatının Səmərəliliyi

3. 1

Elektrik

3.1.1

Elektrik bağlantısı əldə etmə vaxtı

3.1.2

Elektrik Bağlantıları və Xidmətlərinin Qiyməti

3.1.3

Elektrik təchizatının etibarlılığı

3.2

Su

3.2.1

Su bağlantısı əldə etmə vaxtı

3.2.2

Su Təminatı və Xidmətlərinin Qiyməti

3.2.3

Su təchizatının etibarlılığı

3.3

İnternet

3.3.1

İnternet bağlantısı əldə etmə vaxtı

3.3.2

İnternet Bağlantıları və Xidmətlərinin qiyməti

3.3.3

İnternet təchizatının etibarlılığı

 

Kommunal Əlaqələri (İşıq, Su, İnternet) əldə etmək vaxtı

Müəssisələrin öz əməliyyatlarına və ya istehsalına başlamaq üçün vaxtında kommunal xidmətlər alması vacibdir.İcazələrin alınmasında gecikmələr daha yüksək əməliyyat xərclərinə və daha az əlaqəyə səbəb ola bilər.  Elektrik bağlantısı əldə etmək üçün daha az vaxt tələb edən sadə proses firmanın gəlirlərinə müsbət təsir göstərir, qoşulma tariflərini aşağı salır və rüşvətləri məhdudlaşdırır. Buna görə də, Kommunal Əlaqələrin Əldə Edilməsi Vaxtı üç göstəriciyə malikdir, elektrik enerjisi (Alt kateqoriya 3.1.1), su (Alt kateqoriya 3.2.1) və internet (Alt kateqoriya 3.3.1) (cədvəl 27) üçün bir göstəricidir.

 

Cədvəl 27. Alt kateqoriyalar 3.1.1, 3.2.1 və 3.3.1 – Kommunal xidmətlərə qoşulmaların əldə olunma vaxtı

 

Göstəricilər

Komponentlər

1

  Elektrik qoşulmalarının əldə edilməsi vaxtı (3.1.1)

 

 

Tamamlanmış və təqdim edilmiş ərizə ilə əlaqənin təmin edilməsi arasındakı günlərlə müddət

2

Su təminatlarının əldə etmək vaxtı (3.2.1)

3

İnternetə əlaqəsini əldə etmə vaxtı ( 3.3.1 )

 

Kommunal Əlaqələrin və Xidmətlərin dəyəri

Kommunal xidmətlər və tariflərin əldə edilməsinin bahalı proseslərdir və firmalara təsir göstərə bilər.  Xidmət komissiyaları, töhfə haqları və vergilər kimi yüksək qoşulma haqları ərizəçiləri kommunal xidmətlər əldə etməkdən çəkindirir.  Əksinə, daha az xərc tələb edən kommunal əlaqə prosesi xüsusilə elektrik enerjisinə ehtiyacı yüksək olan sənayelərdə daha yaxşı firma performansı ilə əlaqələndirilir. Məsələn, enerji tarifləri firmaların məhsuldarlığına və istehlak səviyyələrinə təsir göstərir. Bundan əlavə, enerji tariflərinin səmərəli qiymətləşdirilməsi firmaların investisiya qərarlarına təsir göstərir.Buna görə də, kommunal qoşulmaların və xidmətlərin dəyəri elektrik enerjisi (3.1.2-ci alt kateqoriya), su (3.2.2-ci alt kateqoriya) və internetin (3.3.2-ci alt kateqoriya) hər biri üçün bir olmaqla üç göstəriciyə malikdir (cədvəl 28).

 

Cədvəl 28. Alt-kateqoriyalar 3.1.2, 3.2.2 və 3.3.2 – Kommunal qoşulmaların və xidmətlərin dəyəri

 

Göstəricilər

Komponentlər

 

 

 

1

 

 

  Elektrik bağlantıları və xidmətlərin dəyəri (3.1.2)

  1. Yeni elektrik bağlantısının dəyərinə şirkət tərəfindən elektrik şəbəkəsinə qoşulmaq üçün çəkilən bütün xərclər, o cümlədən müraciət haqları, icazələr, yoxlama haqları və müəssisəni şəbəkəyə qoşmaq və
  2.  infrastrukturun inkişafı üçün tələb olunan işlərin, əmək və avadanlıqların dəyəri daxildir.
  3.  iştirak haqqı, əgər varsa (məsələn, gərginliyi azaltmaq üçün transformator).Bina daxilində
  4. quraşdırılmış materialların və avadanlıqların dəyəri (məsələn, binanın içərisində naqil kabelləri)
  5. istisna edilir.
  6. Elektrik enerjisi xidmətlərinin dəyəri dövlət və ya özəl kommunal şirkətlərdən alınan elektrik
  7.  enerjisinin ümumi illik dəyəridir.

 

 

 

2

 

 

Su Bağlantıları və Xidmətlərinin dəyəri (3.2.2)

  1. Yeni su bağlantısının dəyərinə müraciət haqları, icazə, yoxlama haqları, bütün qoşulma
  2. işlərinin dəyəri, işçi qüvvəsi, müəssisəni su şəbəkəsinə qoşmaq üçün tələb olunan avadanlıq
  3. və infrastruktur daxil olmaqla, su bağlantısı almaq üçün firma tərəfindən çəkilən bütün
  4. xərclər daxildir, əgər varsa inkişafa töhfə haqları da daxildir.  Bina daxilində quraşdırılmış
  5.  materialların və avadanlıqların dəyəri (məsələn, binanın içərisində borular) istisna edilir.
  6. Su xidmətlərinin dəyəri dövlət və ya özəl kommunal şirkətlərdən alınan suyun ümumi illik dəyəridir.

 

 

3

 

   İnternet Bağlantıları və Xidmətlərinin dəyəri (3.3.2)

  1. Yeni internet bağlantılarının dəyərinə firmanın sabit internet bağlantısı əldə
  2.  etmək üçün çəkdiyi bütün xərclər,cümlədən müraciət haqları, infrastruktur əlavə ödənişləri,
  3. quraşdırma xərcləri, sabit bağlantı vasitəsilə müəssisəni internetə qoşmaq üçün tələb olunan
  4. əmək və avadanlıq daxildir.  Daxildə quraşdırılmış internet avadanlıqlarının qiyməti xüsusi
  5.  mülkiyyət obyektləri istisna olunur..

 

 

  1. İnternet xidmətlərinin dəyəri internet provayderlərindən alınan yüksək sürətli
  2. sabit genişzolaqlı qoşulma xidmətlərinin ümumi illik dəyərini əhatə edir.

 

Kommunal Əlaqələrin Etibarlılığı

Elektrik enerjisinin kəsilməsinə nəzarət etməyən iqtisadiyyatlar, elektrik enerjisinin kəsilməsi halları ilə qarşılaşırlar. Kommunal xidmətlərin etibarlılığı son istifadəçi davranışına da təsir göstərir. Etibarlı elektrik xidmətləri proqnozlaşdırıla bilən istehsal prosesləri və biznes planlamasına imkan verir, həmçinin firmaların məhsuldarlığını artırır. Eynilə, etibarlı su xidmətləri isitmə, soyutma, təmizləmə və ya sudan istehsalat kimi istifadə üçün davamlı su təchizatından asılı olduqları üçün geniş çeşiddə firmalara fayda verir. İnternet xidmətlərinin keyfiyyəti müəssisələr üçün digər vacib elementdir. Yüksək gecikmə, ötürmə qabiliyyəti, titrəmə və ya bərpa müddətləri kimi digər məsələlər kimi xidmətin dayandırılması firmaların öz sənayelərində rəqabət üstünlüyünü itirməsinə gətirib çıxarır.İnternet təchizatının kəsilməsi həm də firmaların müştəri bazasını genişləndirmək, məlumat tələb edən proqramlardan istifadə etmək və ya müştərilər və təchizatçılarla əlaqə saxlamaq imkanlarına mane olur.Buna görə də, Kommunal Xidmətlərin Etibarlılığı üç göstəriciyə malikdir, elektrik enerjisi (Alt kateqoriya 3.1.3), su (Alt kateqoriya 3.2.3) və internet (Alt kateqoriya 3.3.3) (cədvəl 29) üçün bir göstəricidir.

 

Cədvəl 29. Alt kateqoriyalar 3.1.3, 3.2.3 və 3.3.3 – Kommunal xidmətlərin etibarlılığı

 

Göstəricilər

Komponentlər

 

1

Elektrik təchizatının etibarlılığı (3.1.3)

  • Elektrik kəsilməsinin müddəti və tezliyi ilə bağlı firmanın təcrübəsi
  • (a) qadın mülkiyyətində olan firmaların çəkdiyi elektrik enerjisinin kəsilməsi nəticəsində
  • istehsal itkiləri;  (b) qadın mülkiyyəti olmayan firmalar

2

Su təchizatının etibarlılığı (3.2.3)

  • Firmanın su çatışmazlığının müddəti və tezliyi ilə bağlı təcrübəsi
  • Firmaların çəkdiyi su çatışmazlığı səbəbindən istehsal itkiləri

3

İnternet Təchizatının Etibarlılığı (3.3.3)

  • Firmanın internet kəsilmə müddəti ilə bağlı təcrübəsi
  • Firmaların çəkdiyi su çatışmazlığı səbəbindən istehsal itkiləri

 

 

 

    1. MƏLUMAT MƏNBƏLƏRİ

 

4.1 Məlumat toplama mənbələri

 

Sütun I və Sütun II üzrə məlumatlar özəl sektor ekspertləri ilə məsləhətləşmələr vasitəsilə toplanır.  Özəl sektor ekspertləri arasında elektrik, su və internet sahələrində çalışan praktikantlar və hüquqşünaslar var.

  Sütun III üçün məlumatlar Müəssisə Sorğuları vasitəsilə toplanır.Müəssisə Sorğuları kommunal xidmətlərə qoşulmaların qəbulu üçün vaxt və xərclər, xidmətin dayandırılması və praktikada biznesin üzləşdiyi bununla bağlı itkilər haqqında təmsilçi məlumatları təqdim edir.Şirkətlərin nümayəndəli nümunəsi hər bir iqtisadiyyat daxilində istifadəçi təcrübəsinin dəyişməsini əhatə edir. Ölçüsü, bölgəsi və sektoru kimi fərqli xüsusiyyətlərə malik müəssisələr sorğularda iştirak edirlər. Müəssisə Sorğuları tərəfindən məlumatların toplanması haqqında daha ətraflı məlumat üçün bu Metodologiya Təlimatının İcmal bölməsinə müraciət edin. Hər hansı səbəbdən Müəssisə Sorğuları kommunal xidmətlərə qoşulmaq üçün lazım olan vaxt və xərclər barədə məlumat əldə etmək mümkün olmadıqda, alternativ yanaşma elektrik, su və internet bağlantılarında fəal iştirak edən özəl sektor ekspertləri ilə məsləhətləşmələr yolu ilə bu məlumatları toplamaqdır.(cədvəl 30-a baxın).Belə olan halda, iqtisadiyyatlar üzrə məlumatların müqayisəliliyini təmin etmək üçün geniş parametrlər müəyyən edilir (IV bölmədə təsvir olunur).Özəl sektor ekspertləri arasında tikinti şirkətləri, podratçılar, elektrikçilər, mühəndislər, santexniklar, su mütəxəssisləri, genişzolaqlı texniki işçilər, şəbəkə memarları və mühəndislər var.

 

4.2 Ekspertlərin yoxlanılması və seçilməsi

Kommunal Xidmətlər mövzusunda üç sorğu vərəqi var, hər mövzu üçün bir: elektrik, su və internet. Hər bir sorğu anketi öz ixtisas sahələrində ekspertləri hədəfləyir. Anketlərdə iştirak etmək üçün potensial ekspertləri seçmək üçün elektrik, su və internet üçün sorğu vərəqələri hazırlanmışdır (cədvəl 30).Nəhayət, bu, komandaya kommunal xidmətlərin (elektrik, su, internet) hər biri üzrə sorğu vərəqəsinə cavab vermək üçün ekspertlər seçməyə imkan verəcək.

 

Cədvəl 30. Yoxlama sorğusu və iştirakçı meyarları

Müvafiq ekspert peşələri

Elektrik

Tikinti şirkətləri, podratçılar, elektrikçilər, mühəndislər, hüquqşünaslar və s.

Su

Tikinti şirkətləri, podratçılar, mühəndislər, hüquqşünaslar, santexniklar, su mütəxəssisləri və s.

Internet

Genişzolaqlı texniklər, şəbəkə memarları, şəbəkə mühəndisləri, informasiya texnologiyaları

layihələrinin menecerləri, proqram təminatının hazırlanması, İT direktorları/menecerləri, yardım

 masası/texniki texniki mütəxəssislər, İKT siyasəti üzrə ekspertlər, hüquqşünaslar, normativlərə uyğunluq

üzrə mütəxəssislər və s.

Müvafiq ixtisas sahələri

Elektrik

İnşaat mühəndisi, tikinti podratçılığı, tikinti hüququ, elektrik müqaviləsi, elektrik mühəndisliyi,

 enerji hüququ, elektrik enerjisi birləşmələrinin əldə edilməsi və ya təmin edilməsi üzrə ümumi təcrübə və s.

Su

İnşaat mühəndisliyi, tikinti podratçılığı, tikinti hüququ, su birləşmələrinin əldə edilməsində ümumi

 ekspertizalar, su qaydaları və s.

Internet

Genişzolaqlı quraşdırma, İT sisteminin administrasiyası, İT təhlükəsizliyi/kibertəhlükəsizlik, İT avadanlıqlarına

 texniki xidmət və idarəetmə, şəbəkə və telekommunikasiya, veb/proqram təminatı, İKT

qanunvericiliyi/tənzimləyici normativlərə uyğunluq (infrastruktur,

investisiya/mülkiyyət/lisenziyalaşdırma; kommersiya; kibertəhlükəsizlik/məsuliyyət/məlumatların

mühafizəsi/istehlakçıların müdafiəsi və s.)

Kommersiya elektrik enerjisi, su və internet əlaqələri və əlaqədar qaydalar, xidmətlər və proseslərlə bağlı ekspertlərin bilik və təcrübəsinin qiymətləndirilməsi

Elektrik

Kommunal şəbəkəyə elektrik enerjisinin qoşulması üçün ərizələrin verilməsi, yeni kommersiya binalarında elektrik enerjisinin quraşdırılması, elektrik enerjisi xidmətlərinə görə ödənişin təqdim edilməsi, elektrik enerjisinə qoşulmaların yoxlanılması təcrübəsi;  kommersiya elektrik enerjisi tariflərini bilmək;

 elektrik enerjisi xidmətləri üçün şikayət mexanizmi ilə əlaqə;

 elektrik enerjisinə qoşulmalar üzrə yoxlamaları tənzimləyən qaydaları, elektrik enerjisi təchizatının keyfiyyətinə dair qaydaları, habelə elektrik enerjisinin təchizatı və istifadəsi ilə bağlı ekoloji standartları bilmək.

Su

Kommunal xidmətlərə su qoşulması üçün ərizələrin verilməsi, yeni kommersiya binalarında su qurğularının aparılması, su xidmətlərinə görə ödənişin təqdim edilməsi, su birləşmələrinin yoxlanılması təcrübəsi;

 kommersiya su tariflərini bilmək;  su xidmətləri ilə bağlı şikayət mexanizmi ilə məşğul olmaq,

su birləşmələri üçün yoxlamaları tənzimləyən qaydaları və su təchizatının keyfiyyəti və su birləşməsinin təhlükəsizliyinə dair qaydaları, habelə su təchizatı və tullantı suları ilə bağlı ekoloji standartları bilmək.

Internet

Yeni binalara genişzolaqlı quraşdırma, şəbəkənin saxlanması və idarə edilməsi, xidmətin monitorinqinin keyfiyyəti və şəbəkə trafikinin təhlili, xidmət şikayətlərinin keyfiyyəti və həlli, internet xidmətlərinin göstərilməsi

ilə bağlı enerjiyə qənaət edən şəbəkə və ətraf mühit standartları, kibertəhlükəsizliyin idarə edilməsi və analitika, kibertəhlükəsizlik siyasəti üzrə təcrübə  və uyğunluq, fakturaların idarə edilməsi və genişzolaqlı xidmətlər üçün ödənişlər, yeni genişzolaqlı qoşulma müqavilələri üçün müqavilələrin müzakirəsi, yeni genişzolaqlı infrastruktur sazişləri üçün müqavilələrin müzakirəsi (spektr, yolların idarə edilməsi hüquqları, infrastrukturun paylaşılması, kommunal tərəfdaşlıq və ya qarşılıqlı əlaqə müqavilələri),

 genişzolaqlı rəqabət, kompensasiya  və ya istehlakçı şikayətləri ilə bağlı mübahisələr.

Qeyd: İKT = informasiya və kommunikasiya texnologiyaları;  İT = informasiya texnologiyası.

 

Beləliklə, sorğu anketlərində təqdim olunan məlumatlar komandaya ekspertlərin peşələrini daha yaxşı başa düşməyə imkan verir;  kommersiya elektrik enerjisi, su və internet əlaqələri və müvafiq qaydalar, xidmətlər və proseslərlə bağlı ixtisas sahələri və ekspertlərin bilik və ya təcrübəsi aiddir. Nəhayət bu komandaya elektrik, su və internetlə bağlı sorğulara cavab vermək üçün ekspertlər seçməyə imkan verəcək.

 

 

II. PARAMETRELƏR

 

 

İqtisadiyyatlar, üzrə ekspert məsləhətləşmələrindən əldə edilən məlumatların müqayisəliliyini təmin etmək üçün Kommunal Xidmətlər mövzusu həm ümumi, həm də xüsusi parametrlərdən istifadə edir.  Parametr, yerin xüsusiyyətləri, kommunal provayder və kommunal əlaqənin spesifik xüsusiyyətləri haqqında irəli sürülən fərziyyəyə aiddir.

Ümumi parametrlər

 

5.1.1 Biznes yeri – Ən böyük şəhər

Əsaslandırma:

Coğrafi yerləşmə tələb olunan əlaqə növünə və tikintiyə əlavə olaraq elektrik enerjisi, su və internet bağlantılarının mövcudluğunu müəyyən edir.Məsələn, coğrafi yer elektrik əlaqəsinin növünü müəyyən edir: yerüstü və yeraltı, eləcə də gərginlik səviyyəsi (yüksək, orta və ya aşağı gərginlikli şəbəkəyə qoşulma).Su birləşmələri vəziyyətində, boru şəbəkəsinin mövcudluğu yerdən asılıdır.  İnternet üçün xüsusi texnologiyaların tətbiqi və nəhayət, yüksək sürətli internetin mövcudluğu da məkandan asılıdır.Bu amillər kommunal xidmətlərin qiymətinə və ya mümkünlüyünə və yeni bağlantılar əldə etmək üçün lazım olan vaxta təsir edə bilər.Beləliklə, biznesin yeri kommunal xidmətlərin göstərilməsinin səmərəliliyini qiymətləndirmək üçün vacib parametrdir.Ən böyük şəhər, bu Metodologiya Təlimatının İcmal bölməsində təfərrüatlı şəkildə göstərildiyi kimi əhalinin sayına əsasən seçilir.

 

Ərizə:

Birinci Sütun üçün parametr, dövlətlər və ya regionlar üzrə dəyişən qaydalar milli səviyyədə tətbiq olunmayan hallarda istifadə olunur.Tənzimləmələrin ştatlar arasında fərqli olduğu iqtisadiyyatlar üçün ən böyük şəhər üçün qaydalar ölçülür.II Sütun üçün parametr müvafiq kommunal xidmət təminatçısını müəyyən etmək üçün istifadə olunur və kommunal xidmətlərin göstərilməsinin coğrafi ərazisini müəyyən etmək üçün vacibdir.III Sütun üçün bu parametr yalnız məlumatların müəssisə sorğuları vasitəsilə deyil, ekspert məsləhətləri vasitəsilə toplandığı hallarda tətbiq edilir.Konkret olaraq, parametr vaxt və xərc üzrə tədbirlər üçün aktualdır, çünki onlar şəhərlər arasında əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənə bilər.

 

5.1.2 Kommunal – Ən böyük şəhərin, ən böyük kommunal provayderi

Əsaslandırma:

Bəzi şəhərlərdə bir və ya bir neçə kommunal provayder ola bilər. Kommunal Xidmətlər mövzusu ən ümumi təcrübəni əhatə etmək məqsədi daşıyır; deməli, ən böyük şəhərdə, ən böyük kommunal xidmət təminatçısı hesab olunur (xidmət edilən müştərilər və ya bazar payı baxımından). İnternetə qoşulma halında, İnternet Xidməti Provayderləri (ISP) bazarının rəqabətli təbiəti fonunda, yüksək sürətli sabit genişzolaqlı paketlər təklif edən (ən böyük şəhərdə bazar payı baxımından) ən böyük ISP (minimum 25 Mbps (Meqabit/saniyədə) yükləmə sürəti) nəzərə alınır.

 

Ərizə:

Ən böyük şəhərdə ən böyük kommunal provayderin parametri II Sütunun bütün tədbirləri üçün uyğundur, çünki kommunal xidmətlərin göstərilməsi kommunal xidmətdən asılı olaraq dəyişir. Parametr Qazıntı İşlərinə İcazənin Təsdiqlənməsi, sistemindəki göstəriciyə şamil edilmir, burada infrastrukturun idarə edilməsi sisteminin mövcudluğu adətən bütün kommunal xidmətlər üçün mövcud olacaqdır.Parametr həmçinin tariflərin tənzimləyici qurumların internet saytında dərc edildiyi hallarda tariflərin şəffaflığı göstəricisinə şamil edilmir.III Sütun üçün parametr yalnız məlumatların müəssisə sorğuları vasitəsilə deyil, ekspert məsləhətləşmələri vasitəsilə toplandıqda tətbiq edilir. Konkret olaraq, parametr zaman və xərc üzrə ölçülərə şamil edilir, çünki kommunal qoşulmaların səmərəliliyi kommunal xidmətdən asılı olaraq dəyişə bilər.

 

5.2 Xüsusi Parametrlər

 

Mütəxəssislər tərəfindən təqdim edilən kommunal xidmətlərə qoşulmaların əldə edilməsi üçün vaxt və xərclər haqqında məlumat kimi əlaqəyə xas olan təxminlərin bütün iqtisadiyyatlar üzrə müqayisə oluna bilən olmasını təmin etmək üçün kommunal xidmətlərə xas parametrlər də lazımdır.Kommunal bağlantılar əlaqənin növündən, istifadəsindən və ya ölçüsündən asılı olaraq bir neçə növdən ibarət ola bilər. Məlumat dəstinin tutmaq niyyətində olduğu əlaqə növünü müəyyən etmək üçün yükləmə qabiliyyəti, su sərfiyyatı, yükləmə və sürəti parametrləri müvafiq olaraq elektrik, su və internet bağlantıları üçün nəzərdə tutulmuşdur.

 

5.2.1  Elektrik enerjisi–Yük gücü (180 kVA (kilovolt-amper)

Əsaslandırma:

Elektrik enerjisi üçün vaxt və xərc göstəriciləri üçün yük qabiliyyətinin müəyyən bir parametri istifadə olunur. Ölçü vahidi kimi yük tutumu istifadə olunur;  nə qədər gücün istifadə edildiyini və harada istifadə olunduğunu müəyyən edir. Bu məlumat elektrik enerjisi təminatçıları və enerji təchizatçıları üçün elektrik enerjisi tariflərini təyin etmək üçün vacibdir.Bundan əlavə, yük tutumu elektrik bağlantısının əlverişliliyinə və işin tamamlanma müddətlərinə təsir göstərir.Məsələn, yük tutumundan asılı olaraq, elektrik podratçısı transformatora ehtiyac olub-olmadığını və tələb olunarsa transformatorun növünü qiymətləndirə bilər.Transformatorun quraşdırılması və ya tikintisi ən bahalı investisiyalardan biridir.Bundan əlavə, sabit yük tutumunun təyin edilməsinin əsas səbəbi bütün sorğu edilən iqtisadiyyatlar üzrə məlumatların müqayisəliliyini təmin edir.

 

Ərizə:

Kommunal Xidmətlər mövzusu yük tutumunun 180 kVA-ya bərabər olmasını nəzərdə tutur.  Bu dəyər istehsal və biznes əməliyyatları üçün elektrik enerjisindən istifadə edən və elektrik enerjisindən əsas səviyyədən daha intensiv istifadə edən firmaların əlaqələrinə uyğundur. Məsələn, orta sənaye obyekti (məsələn, soyuducu anbar) adi biznes ofisindən dörd dəfə çox elektrik enerjisi istifadə edir.Təxminən 180 kVA gücündə olan biznes nümunələrindən bəzilərinə orta gücü 177 kVA olan kommersiya (sənaye üçün xüsusi) binalar daxildir;181 kVA gücündə olan kiçik pərakəndə ticarət mərkəzləri;  və ya 181 kVA-lıq qapalı aqrobiznes obyektlər aiddir.

 

180 kVA gücün təsviri təsviri aşağıdakı kimidir:

 

 - İşıqlandırma (30 kVt (kilo vatt) - kommersiya binalarında ümumi enerji istehlakının ən azı 15%-ni təşkil edir

 - Kompüterlər və məlumat serverləri (10 kVt)

 - Təhlükəsizlik sistemləri (10 kVt)

 - İstilik/soyutma (HVAC sistemləri)–2 ton AC (20 kVt)

 - Sənaye üçün xüsusi avadanlıq (məsələn: 10 soyuducu/10 dondurucu) (80 kVt)

 - Gücü təkmilləşdirmək üçün əlavə 30 kVt tələb olunur.

 

5.2.2 Su–İstehlak (restoran–gündə 32.000 litr; otel–gündə 72.000 litr)

Əsaslandırma:

Məlumatların iqtisadiyyatlar arasında müqayisə oluna bilməsi üçün müəssisənin su istehlakı ölçü vahidi kimi istifadə olunur. Su istehlakı firmanın suya olan etibarının intensivliyini əks etdirir, həmçinin su bağlantısının ölçüsünü və ya mürəkkəbliyini müəyyən edir. Bu məlumat su təminatçıları üçün müvafiq tarifi təyin etmək üçün tələb olunur və həmçinin su birləşmələri və işlərin icrası müddətlərinin xərclərinə təsir göstərir.Məsələn, istehlakdan asılı olaraq, bir kommunal əlaqə üçün lazım olan iş növünü, materialları və boru ölçüsünü müəyyən edə bilər.Bundan əlavə, su sərfiyyatı parametri məlumatların müqayisəliliyini təmin edir, çünki o, bütün sorğu edilən iqtisadiyyatlar üzrə oxşar su bağlantısı üçün təxmini vaxtı və dəyəri müəyyən edir.

Göstərici ilə qiymətləndirilən biznes növləri - restoranlar və mehmanxanalar məşğulluğun böyük hissəsini təşkil edən xidmət sektorunu təmsil edir.Məsələn, OECD, Latın Amerikası və Karib hövzəsi regionlarında xidmət sektoru ümumi məşğulluğun və əlavə dəyərin müvafiq olaraq 70 faizdən çoxunu və 65 faizindən çoxunu təşkil edir.Restoranlar əməliyyatları üçün suya güvənən kiçik miqyaslı müəssisələri, otellər isə daha əhəmiyyətli su istehlakı olan orta biznesləri təmsil edir.  Hər ikisi üçün su gündəlik əməliyyatlarda böyük rol oynayır.Bu cür müəssisələr bütün iqtisadiyyatlarda fəaliyyət göstərir və məlumatların təmsilçiliyinə və müqayisəliliyinə imkan verir.

 

Ərizə:

- Restoran: Bir restoran üçün ümumi su istehlakının gündə təxminən 32.000 litr olduğu güman edilir.  Orta ölçülü restoran hesab olunur.  Gündə 32.000 litr istehlak, gündə 160-200 nəfər üçün tipik bir restoran üçündür.  Xüsusilə, araşdırmalar göstərir ki, adi bir restoran gündə 13,638 litrdən (3,000 gallon) 31,822 litrə (7,000 gallon) qədər su sərf edir.  Bu göstərici üçün daha yüksək dəyər (32.000 litr) orta istehlak ilə orta ölçülü restoranlara diqqət yetirilir.

 

    - Otel: Bir otel üçün ümumi su istehlakının təxminən 72.000 litr (otaqda təqribən 720 litr) olduğu güman edilir.  Təxminən 100 otaqdan ibarət orta ölçülü otel hesab olunur, çünki bu otelin ölçüsü bütün iqtisadiyyatları təmsil edir. Ümumi su istehlakı üçün dəyərlər otaq başına ildə orta su istehlakı əsasında hesablanır. Buna görə də, bu parametr üçün seçilmiş dəyər otelin aşağı, orta və ya tam gücü ilə işləməsindən asılı olaraq su istehlakındakı fərqləri qəbul edərək mövsümiliyi nəzərə alır. Otaqda gündə təxminən 720 litr (190 qallon) bütün otellərdə gündəlik su istehlakının  daha yüksək median sonunu təmsil edir.

 

 

 

5.2.3 İnternet–Sürət (25 Mbps – yükləmə sürəti; 3 Mbps – yükləmə sürəti)

Əsaslandırma:

İnternet bağlantıları adətən məlumat istifadəsi və sürət tələblərinə əsasən təsnif edilir və qiymət verilir.Tipik olaraq, firmalar ev təsərrüfatlarına nisbətən daha yüksək məlumat istifadəsi və internet sürəti tələblərinə malikdirlər.Geniş çeşidli əlaqə “paketləri” və ya “bağlamalar” adətən əksər bazarlarda firmalar üçün mövcuddur.Məsələn, eyni vaxtda məlumatları yükləyən və endirən 10-dan çox işçisi olan zəng mərkəzi, 3-5 işçisi olan kiçik fiziki ticarət müəssisəsindən ən azı 12 dəfə daha sürətli sürət tələb edə bilər.

 

Ərziə:

Bütün sorğu edilən iqtisadiyyatlar üzrə yeni internet bağlantısının quraşdırılmasının vaxtını və dəyərini ölçərkən məlumatların müqayisəliliyini təmin etmək üçün ən azı saniyədə 25 Meqabit (Mbps) yükləmə sürəti və 3 Mbps yükləmə sürəti olan xüsusi parametr nəzərə alınır. 25 Mbps parametri təhsil, e-ticarət, tikinti və ya əsas istehsal daxil olmaqla, orta məlumat istifadəsi olan sektorlarda fəaliyyət göstərən firmaları əhatə edir.  Bununla əlaqədar olaraq,Kommunal Xidmətlər mövzusu orta internet məlumatlarından istifadə edən müəssisələrə diqqət yetirir.Məsələn, e-poçt göndərən, fayl mübadiləsini həyata keçirən, bulud əsaslı proqram təminatından (inventarların idarə edilməsi, maliyyə uçotu və vergilərin və əmək haqqının ödənilməsi üçün) eyni vaxtda istifadə edən 5 işçisi olan biznes və videokonfrans. Belə bir biznes kiçik bir yerli şəbəkə vasitəsilə qoşulmuş 10 cihaza (kompüterlər, planşetlər, televizorlar) malik ola bilər və veb-sayt serverinə ev sahibliyi edə bilər.Bu parametr həm də məlumatların təmsilçiliyini və müqayisəliliyini təmin edir.

 

 

III. MÖVZÜNÜN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ

 

 

Kommunal Xidmətlər mövzusu üç sütundan ibarətdir: Sütun I – Elektrik, Su və İnternet Qaydalarının Keyfiyyəti;  II Sütun – Kommunal Xidmətlərin İdarəolunmasının Keyfiyyəti və Şəffaflığı; və III Sütun – Təcrübədə Kommunal Xidmətlərin Təminatının Səmərəliliyi. Hər sütun üçün ümumi ballar daha sonra 0-dan 100-ə qədər olan dəyərlərə dəyişdirilir və daha sonra ümumi mövzu balına birləşdirilir. Hər sütun ümumi mövzu balının üçdə birini təşkil edir.  Cədvəl 31-də Kommunal Xidmətlər mövzusu üzrə qiymətləndirmə göstərilir.Ballar firma üçün faydalar (möhkəm elastiklik nöqtələri kimi qəbul edilir) və cəmiyyətin daha geniş maraqları üçün faydalar (sosial fayda nöqtələri kimi tutulur) arasında fərq qoyur.Əlavə olaraq qiymətləndirilən detallar üçün bu bölməni tamamlayan,  A-ya baxın.

Cədvəl 31. Ümumi xalların icmalı

 

Sütun

 

Başlıq

Göstəricilərin        sayı

Hesab

 

Yenidən sayılan xallar (0-100)

 

Çəki

Firma

Çevikliyi

Sosial müavinətlər

Ümumi

Xallar

I

Elektrik, Su və İnternet Qaydalarının Keyfiyyəti

31

23

31

54

100

0.33

II

İdarəetmənin Keyfiyyəti və Kommunal Xidmətlərin Şəffaflığı

34

32

34

66

100

0.33

III

Təcrübədə Kommunal Xidmətlərin Təminatının Səmərəliliyi

15

100

n.a.

100

100

0.33

Qeyd: yox.  = tətbiq edilmir (firmalara və cəmiyyətə təsirin birmənalı olmadığı və ya mövcud olmadığı hallara aiddir).

 

6.1 Sütun I – Elektrik, Su və İnternetin Keyfiyyət Qaydaları

 

Birinci sütun, ümumi balı 54 bal olan 31 göstəricini əhatə edir (23 bal firma çevikliyi və 31 bal sosial müavinətlər).Bu sütunun altında hər bir kateqoriya üçün xal aşağıdakı kimidir:

 

      1. Kommunal Əlaqələrin Səmərəli Yerləşdirilməsi və Təchizatın Keyfiyyət Qaydaları ümumi, maksimum 24 bal olan 12 göstəricini (firma çevikliyi üzrə 12 bal və sosial müavinətlər üzrə 12 bal) əhatə edir.  Konkret olaraq, Tənzimləyici İzlənmənin alt kateqoriyası 6 göstəricidən ibarətdir; Kommunal İnfrastruktur Paylaşımı və Effektiv Rəqəmsal Bağlantı Alt kateqoriyasının 3 göstəricisi var; və Xidmət Keyfiyyətinin Təminatı üzrə Mexanizmlər alt kateqoriyasının daha 3-ü var. Qoşulma proseslərinin səmərəliliyini və xidmət təminatının müvafiq keyfiyyətini təmin edən normativ baza həm firmalara (firma çevikliyi), həm də cəmiyyətə/müştərilərə (sosial müavinətlər) fayda verir. Beləliklə, hər iki kateqoriyaya bərabər ballar verilir.
      2.  Kommunal şəbəkələrin təhlükəsizliyi Qaydaları ümumi maksimum 18 bal olan 9 göstəricini əhatə edir (9 bal firmanın çevikliyi üzrə, 9 bal sosial müavinətlər üzrə). Konkret olaraq, Peşəkar Sertifikatlar, Təftiş Rejimləri və Kibertəhlükəsizlik Alt Kateqoriyalarının hər biri 2 göstəriciyə malikdir;  və Məsuliyyət Rejimləri Alt kateqoriyasının 3 göstəricisi var.Əlaqələrin təhlükəsizliyini təşviq edən tənzimləyici çərçivə həm firmaya (firma çevikliyi), həm də cəmiyyətə (sosial faydalar) fayda verir.Beləliklə, hər iki kateqoriyaya bərabər ballar verilir.

 

      1. Kommunal Xidmətlərin Dayanıqlı Təminatı və İstifadəsi üzrə Ətraf Mühit Qaydaları ümumi maksimum 12 bal olan 10 göstəricini (firma çevikliyi üzrə 2 bal və sosial müavinətlər üzrə 10 bal) əhatə edir. Konkret olaraq, Elektrik Enerjisinin Dayanıqlı Təminatı və İstifadəsi Alt kateqoriyasının və Suyun Dayanıqlı Təminatı və İstifadəsi Alt kateqoriyasının hər biri 3 göstəriciyə malikdir;  Davamlı Çirkab Su Təcrübələri Alt Kateqoriyasının və İnternetin Davamlı Təminatı və İstifadəsi Alt Kateqoriyasının hər birində 2 göstərici var.Cəmiyyət üçün müsbət təsir ekoloji dayanıqlığın artırılmasından və ekoloji standartlara daha yaxşı riayət olunmasından irəli gəlir.Bu kateqoriya üzrə tədbirlərin əksəriyyəti ya firmalara neytral təsir göstərir, burada tələblər digər aktorlara (kommunal xidmətlər, məlumat mərkəzləri kimi) qoyulur, ya da qeyri-müəyyən təsirə malikdir və buna görə də qiymətləndirilmir.

 

Sütun I – TƏNZİMLƏYİCİ ÇƏRÇİVƏ: KEYFİYYƏT

ELEKTRİK, SU VƏ İNTERNET QAYDALARI

Göstəricilərin sayı

 

FFP

 

SBP

 

Ümuni

Xallar

Yenidən sayılan

Xallar

1.1

Kommunal Əlaqələrin Səmərəli Yerləşdirilməsi və Təchizatın Keyfiyyətinə dair Qaydalar

12

12

12

24

44.44

1.1.1

Tənzimləmə Monitorinqi

6

6

6

12

22.22

1.1.2

Kommunal İnfrastruktur Paylaşımı və Effektiv Rəqəmsal Bağlantı

3

3

3

6

11.11

1.1.3

Xidmətlərin Keyfiyyətinin Təminatı üzrə Mexanizmlər

3

3

3

6

11.11

1.2

Kommunal şəbəkələrin təhlükəsizliyi haqqında Əsasnamə

9

9

9

18

33.33

1.2.1

Peşəkar Sertifikatlar

2

2

2

4

7.41

1.2.2

Yoxlama rejimləri

2

2

2

4

7.41

1.2.3

Məsuliyyət rejimləri

3

3

3

6

11.11

1.2.4

Kiber təhlükəsizlik

2

2

2

4

7.41

1.3

Kommunal Xidmətlərin Davamlı Təminatı və İstifadəsi üçün Ətraf Mühit Qaydaları

10

2

10

12

22.22

1.3.1

Elektrik Enerjisinin Davamlı Təminatı və İstifadəsi

3

1

3

4

7.41

1.3.2

Suyun Davamlı Təminatı və İstifadəsi

3

1

3

4

7.41

1.3.3

Davamlı Tullantı Su Təcrübələri

2

Na

2

2

3.70

1.3.4

İnternetin Davamlı Təminatı və İstifadəsi

2

Na

2

2

3.70

 

Ümuni

31

23

31

54

100

Qeyd: FFP = möhkəm elastiklik nöqtəsi;  SBP = sosial müavinət nöqtəsi.

 

6.2  II Sütun – Kommunal Xidmətlərin İdarəolunmasının Keyfiyyəti və Şəffaflığı

Sütun II, ümumi balı 66 bal olan 34 göstəricini (firma çevikliyi üzrə 32 bal və sosial müavinətlər üzrə 34 bal) əhatə edir.  Sütun altındakı hər bir kateqoriya üçün bal aşağıdakı kimidir:

 

      1. Xidmət Təchizatının Etibarlılığı və Davamlılığının Monitorinqi və Əlaqələrin Təhlükəsizliyi maksimum 20 bal olan 11 göstəricini əhatə edir (firma çevikliyi üzrə 9 bal və sosial müavinətlər üzrə 11 bal).Xüsusilə, Xidmət Təchizatının Etibarlılığı və Davamlılığının Monitorinqi üçün KPI-lar və KPI Şəffaflıq Alt Kateqoriyalarının hər biri 4 göstəricidən ibarətdir və Təcrübədə Kommunal Bağlantıların Təhlükəsizliyinin Monitorinqi Alt Kateqoriyasında 3 göstərici var. Bu kateqoriyaya əsasən elektrik enerjisi və su təchizatının ekoloji dayanıqlığına nəzarət etmək üçün KPI-lar üzrə tədbirlər istisna olmaqla, əksər hissələr firmanın çevikliyi və sosial müavinətlər arasında bərabər bölüşdürülür. Bu tədbirlər firmalara birbaşa təsir göstərmir və beləliklə, yalnız sosial müavinətlər üzrə hesablanır.  Kommunal təchizatın etibarlılığı və birləşmələrin təhlükəsizliyi haqqında məlumatlar kommunal xidmətlər təchizatında darboğazlara işarə edə bilər, ictimai hesabatlılığı dəstəkləyə və ictimai təhlükəsizliyi yaxşılaşdıraraq firmalara və bütövlükdə cəmiyyətə fayda verə bilər.

 

      1. Kommunal Xidmətlərin Şəffaflığı ümumi maksimum 30 bal olan 15 göstəricini əhatə edir (firma çevikliyi üzrə 15 bal və sosial müavinətlər üzrə 15 bal).Konkret olaraq, Tarif və Tarif Ayarlarının Şəffaflığı;Bağlantı tələblərinin nəşri;Planlaşdırılan Kəskinliklərin Nəşr Edilməsi və Elan edilməsi;Şikayət Mexanizmləri və Şikayət Proseslərinin Şəffaflığı və Cinslərə Ayrılmış Müştəri Sorğuları Alt kateqoriyalarının hər birində 3 göstərici var.Kommunal xidmətlərin şəffaflığını təmin edən tənzimləyici çərçivə həm firmalara (firma çevikliyi), həm də cəmiyyətə (sosial müavinətlər) fayda verir.Beləliklə, hər iki kateqoriyaya bərabər ballar verilir.

 

      1. Kommunal xidmətlərin qarşılıqlı əlaqəsi ümumi maksimum 16 bal olan 8 göstəricini əhatə edir (şirkətin çevikliyi üzrə 8 bal və sosial müavinətlər üzrə 8 bal).Konkret olaraq, Kommunal Səviyyə Alt Kateqoriyasında Qarşılıqlı Fəaliyyət 2, Elektron Tətbiq və Elektron Ödəniş Alt Kateqoriyalarının hər biri 3 göstəriciyə malikdir.  Kommunal xidmətlərin qarşılıqlı fəaliyyətini təşviq edən tənzimləyici çərçivə həm firmalara (firma çevikliyi), həm də cəmiyyətə (sosial faydalar) fayda verir.  Beləliklə, hər iki kateqoriyaya bərabər ballar verilir.

 

Sütun II – DÖVLƏT XİDMƏTLƏRİ: İDARƏETMƏNİN KEYFİYYƏTİ VƏ KOMMUNAL XİDMƏTLƏRİN ŞƏFFAFLIĞI

Göstəricilərin sayı

 

FFP

 

SBP

Ümumi

Xallar

Yenidən

sayılan xallar

2.1

Xidmətlərin Təchizatının Etibarlılığının, Davamlılığının və Əlaqələrin Təhlükəsizliyinin İzlənməsi

11

9

11

20

30.30

2.1.1

Xidmət Təchizatının Etibarlılığına və Davamlılığına Nəzarət etmək üçün KPI-lar

4

3

4

7

10.61

2.1.2

KPI Şəffaflığı

4

3

4

7

10.61

2.1.3

Təcrübədə Kommunal Əlaqələrin Təhlükəsizliyinə Nəzarət

3

3

3

6

9.09

2.2.

Kommunal Xidmətlərin Şəffaflığı

15

15

15

30

45.45

2.2.1

Tariflərin və Tarif Ayarlarının Şəffaflığı

3

3

3

6

9.09

2.2.2

Bağlantı tələblərinin nəşri

3

3

3

6

9.09

2.2.3

Planlaşdırılan Kəsintilərin Nəşr və Elan Edilməsi

3

3

3

6

9.09

2.2.4

Şikayət Mexanizmləri və Şikayət Proseslərinin Şəffaflığı

3

3

3

6

9.09

2.2.5

Cinslərə görə Ayrılmış Müştəri Sorğuları

3

3

3

6

9.09

2.3.

Kommunal xidmətlərin qarşılıqlı əlaqəsi

8

8

8

16

24.24

2.3.1

Xidmət səviyyəsində qarşılıqlı fəaliyyət

2

2

2

4

6.06

2.3.2

Elektron Tətbiqlər

3

3

3

6

9.09

2.3.3

Elektron Ödənişlər

3

3

3

6

9.09

 

Ümumi

34

32

34

66

100

Qeyd: FFP = möhkəm elastiklik nöqtəsi;  SBP = sosial müavinətlər nöqtəsi;  KPI = Əsas Performans Göstəricisi.

 

6.3  Sütun III – Təcrübədə Kommunal Xidmətlərin Təminatının Səmərəliliyi

 

Sütun III 0-dan 100-ə qədər olan 15 göstəricidən ibarətdir. Bu sütunun altında olan göstəricilər üzrə ballar yalnız firmanın çevikliyinə aid edilir, çünki göstəricilər firmalara xidmət göstərilməsinin nəticələrini ölçür.Məsələn, yüksək ödənişlər və elektrik, su və internet bağlantısı əldə etmək üçün uzun müddətlər firmalara mənfi təsir göstərir və beləliklə, firmanın çevikliyinə mane olur.

 

      1. Elektrik enerjisinin 3 alt kateqoriyası var – Elektrikə qoşulma vaxtı;  Elektrikə qoşulma və xidmətlərin dəyəri və Elektrik Təchizatının Etibarlılığı – cəmi 5 göstərici ilə.

 

      1. Suyun 3 alt kateqoriyası var – Su Bağlantısının Əldə Olma Zamanı;  Suya qoşulma və xidmətlərin dəyəri və Su təchizatının etibarlılığı – cəmi 5 göstərici ilə.

 

      1. İnternetin 3 alt kateqoriyası var – İnternetə qoşulma vaxtı;  İnternetə qoşulma və xidmətlərin dəyəri və İnternet Təchizatının Etibarlılığı – cəmi 5 göstərici ilə.

 

Sütun III – TƏCRÜBƏDƏ KOMUNAL XİDMƏTLƏRİN SƏMƏRƏLİYİ

Göstəricilərin sayı

Yenidən sayılan Xallar

3.1

Elektrik

5

33.33

3.1.1

Elektrik bağlantısı əldə etmə vaxtı

1

11.11

3.1.2

Elektrik bağlantısı və xidmətlərin dəyəri

2

11.11

3.1.3

Təchizat Etibarlılığı

2

11.11

3.2

Su

5

33.33

3.2.1

Su təminatını əldə etmə vaxtı

1

11.11

3.2.2

Suya qoşulma və xidmətlərin dəyəri

2

11.11

3.2.3

Su təchizatının etibarlılığı

2

11.11

3.3

Internet

5

33.33

3.3.1

İnternetə qoşulma vaxtı

1

11.11

3.3.2

İnternetə qoşulma və xidmətlərin qiyməti

2

11.11

3.3.3

İnternet təchizatının etibarlılığı

2

11.11

 

Ümumi

15

100