7. Kreativ nəticələr

7.1 Qeyri-maddi aktivlər

7.1.1 Qeyri-maddi aktivlərin intensivliyi

Qeyri-maddi aktivin dəyəri firmanın ümumi dəyərinin faizi kimi, ilk 15 firmanın göstəricilərinin ədədi ortası.Məlumatlar qeyri-maddi aktivlərin dəyəri və ümumi firma dəyəri müşahidə olunan şirkətlərin qlobal siyahısını əhatə edir. Hər bir ölkədə yalnız top 15 şirkət nəzərdən keçirilir və reytinq cədvəlində qeyri-maddi aktivlər üzrə mütləq dəyərdə (ABŞ dolları ilə) sıralanır. 15-dən az şirkəti olan ölkələr reytinq cədvəlində nəzərə alınmır. Hər bir şirkətin qeyri-maddi aktivlərinin dəyəri həmin şirkətin ümumi dəyərinə bölünür və daha sonra hər bir ölkədə top 15 şirkət üzrə bu göstəricinin ədədi ortası hesablanır.

Mənbə: World Intellectual Property Organization, Intellectual Property Statistics; International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, October 2020 (2012–19).

7.1.2 Əmtəə nişanları

Müəyyən bir milli və ya regional ofisdə verilmiş rezident əmtəə nişanı müraciətlərindəki siniflərin sayı. Əmtəə nişanı müəyyən məhsulların sahibi və ya müəyyən xidmətlərin provayderi tərəfindən onları digər şirkətlərin məhsul və ya xidmətlərindən fərqləndirmək üçün istifadə edilən işarədir. Əmtəə nişanı sözlərdən və ya sözlərin birləşməsindən və şüarlar, adlar, loqolar, qrafiklər və şəkillər, hərflər, rəqəmlər, səslər və hərəkətli təsvirlər kimi digər elementlərdən ibarət ola bilər. Əmtəə nişanlarının qeydiyyatı prosedurları qanunvericiliklə və milli və regional ƏM idarələrinin qaydaları ilə tənzimlənir. Əmtəə nişanı hüquqları əmtəə nişanını qeydiyyatdan keçirən ƏM idarəsinin yurisdiksiyası ilə məhdudlaşır. Əmtəə nişanları müvafiq milli və ya regional idarə(lərdə) ərizə verməklə və ya Madrid Sistemi vasitəsilə beynəlxalq ərizə verməklə qeydə alına bilər. Rezident əmtəə nişanı ərizəsi dedikdə, ərizə verən şəxsin yaşadığı ölkə üçün və ya onun adından ƏM ofisinə verilmiş ərizə nəzərdə tutulur. Məsələn, Yaponiya rezidentinin Yaponiya Patent İdarəsinə verdiyi ərizə Yaponiya üçün rezident ərizəsi hesab olunur. Eləcə də, Fransa kimi Aİ üzv dövlətlərindən hər hansı birində yaşayan ərizəçinin Daxili Bazarda Uyğunlaşma Ofisinə (OHIM) verdiyi ərizə həmin üzv dövlət (Fransa) üçün rezident ərizəsi hesab olunur.

Bu göstərici sinif sayına əsaslanır – rezident əmtəə nişanı müraciətlərində göstərilən mal və xidmət siniflərinin ümumi sayıdır. Məlumatlar PPP$ ÜDM (milyardlarla) ilə hesablanır.

Mənbə: Brand Finance database; International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, October 2020.

7.1.3 Qlobal marka dəyəri

  Qlobal brend (ilk 5000-likdə) dəyərlərinin cəminin ÜDM-də xüsusi çəkisi. “Brand Finance” , royaltidən azadedilmə metodologiyasından istifadə edərək brend dəyərini hesablayır və bu zaman şirkətin öz brendini lisenziyalaşdırmaq üçün, əgər həmin brendin sahibi olmazdısa, ödəməyə hazır olacağı dəyəri müəyyən edir. Metodologiya ISO 10668-də müəyyən edilmiş sənaye standartlarına uyğundur.Bu yanaşma brendə aid edilə bilən gələcək gəlirin qiymətləndirilməsini və brendin istifadəsi üçün tutulacaq royalti dərəcəsinin hesablanmasını əhatə edir. Brand Finance-in araşdırması dünyanın ən böyük brendləri haqqında ictimaiyyətə açıq məlumatlara əsaslanır. Bu göstərici ölkənin ən yaxşı 5000 qlobal brendin məlumat bazasında olan brendlərini qiymətləndirir və həmin ölkəyə uyğun brend dəyərlərinin cəmini hesablayır. Bu məbləğ daha sonra ÜDM ilə ölçülür.İlk 5000-lik reytinqə daxil olan brendlərin olmadığı ölkəyə 0 bal verilir. Məlumatların məhdudluğu səbəbindən “Brand Finance”-ın ölkədə ilk 5000-də yer alacaq brendlərin olub-olmadığını müəyyən edə bilmədiyi hallarda. həmin ölkə üçün “məlumat yoxdur” dəyərini təyin edilir.

Mənbə: World Intellectual Property Organization, Intellectual Property Statistics; International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, October 2020 (2014–19).

7.1.4 Sənaye nümunələri

  Sənaye nümunəsi məhsullarının dekorativ və ya estetik tərəfini qorumaq üçün ərizəçilərə qanunla verilən müstəsna hüquqların məcmusudur. Sənaye nümunəsi məhdud müddət ərzində və müəyyən edilmiş ərazi daxilində etibarlıdır.Rezident sənaye nümunəsi ərizəsi dedikdə, ərizəçinin yaşadığı ölkə üçün və ya onun adından ƏM ofisinə verilmiş ərizə nəzərdə tutulur. Məsələn, Yaponiya rezidentinin Yaponiya Patent İdarəsinə verdiyi ərizə Yaponiya üçün rezident ərizəsi hesab olunur. Eləcə də, İtaliya kimi Daxili Bazarda Uyğunlaşma Ofisinə üzv dövlətlərindən hər hansı birində yaşayan ərizəçinin Daxili Bazarda Uyğunlaşma Ofisinə (OHIM) verdiyi ərizə həmin üzv dövlət (İtaliya) üçün rezident ərizəsi hesab olunur. Bu göstərici nümunə sayına - rezident sənaye nümunəsi tətbiqlərində olan nümunələrin ümumi sayına əsaslanır. Məlumatlar PPP$ ÜDM (milyardlarla) ilə hesablanır.

Mənbə: World Economic Forum, Executive Opinion Survey 2019.

7.2 Kreativ məhsul və xidmətlər

  7.2.1 Mədəniyyət və yaradıcılıq xidmətlərinin ixracı

     EBOPS 2010-un Genişləndirilmiş Tədiyyə Balansı Xidmətlər təsnifatına uyğun olaraq yaradıcı xidmətlər ixracının ümumi ixracda payı –EBOPS kodu SI3: İnformasiya xidmətləri; kod SJ22: Reklam, bazar araşdırması və ictimai rəy sorğusu xidmətləri; kod SK1: Audio-vizual və əlaqədar xidmətlər; və kodu SK23: İrs və istirahət xidmətləri ümumi ticarətin faizi kimi. Dəyərlər Beynəlxalq Valyuta Fondunun Tədiyyə Balansının və Beynəlxalq İnvestisiya Mövqeyi Təlimatı altıncı (2009) nəşrinin təsnifatına və Tədiyyə Balansı üzrə məlumat bazasına əsaslanır. Ümumi ticarətin tam izahı üçün 5.3.1 göstəricisinə baxın.

Mənbə: World Trade Organization, Trade in Commercial Services database, values based on the classification of the sixth (2009) edition of the International Monetary Fund’s Balance of Payments and International Investment Position Manual and Balance of Payments database (2011–19).

7.2.2 Milli bədii filmlər

Bədii film dedikdə, 60 dəqiqə və ya daha çox davam edən film nəzərdə tutulur.Buraya bədii, animasiya və sənədli filmlər daxildir. Kinoteatrlarda sərgilənmək üçün kommersiya məqsədli filmlər nəzərdə tutulur. Yalnız televiziya yayımı üçün hazırlanmış bədii filmlər, habelə kinoxronika və reklam filmləri nəzərə alınmır. Məlumatlar 15-69 yaş qrupunda əhalinin hər milyon nəfəri üzrə hesablanır.

Mənbə: UNESCO Institute for Statistics (UIS) online database; United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division, World Population Prospects: The 2019 Revision (population) (2010–17).

7.2.3 Əyləncə və media bazarı

Qlobal əyləncə və media bazarı (15-69 yaş qrupnda əhalinin hər min nəfəri üzrə).Qlobal Əyləncə və Medianın Perspektivləri (The Global Entertainment & Media Outlook) müxtəlif bölgələrdə əyləncə və media seqmentləri üzrə istehlakçı və reklam xərclərinin qlobal təhlilləri və beş illik proqnozlarını əhatə edən hərtərəfli mənbədir. The figures for Algeria, Bahrain, the Islamic Republic of Iran, Jordan, Kuwait, Lebanon, Malta, Morocco, Oman, Qatar, Tunisia and Yemen were estimated from a total corresponding to Middle East and North Africa (MENA) countries using a breakdown of total GDP (current USD) for the above-mentioned countries to define referential percentages. Əlcəzair, Bəhreyn, İran İslam Respublikası, İordaniya, Küveyt, Livan, Malta, Mərakeş, Oman, Qətər, Tunis və Yəmən üçün rəqəmlər hesablanarkən Yaxın Şərq və Şimali Afrika (MENA) ölkələri üzrə ümumi göstəricidən istifadə edilmiş, həmin ölkələr üzrə ümumi ÜDM (cari ABŞ dolları ilə) bölgüsü əsasında təxmini xüsusi çəkilər hesablanmışdır.

Mənbə: Calculations were derived from PwC’s Global Entertainment and Media Outlook, 2020–2024; United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division, World Population Prospects: The 2019 Revision (population); World Economic Outlook Database, October 2020 (current US$ GDP); Middle East & North Africa in the World Bank’s DataBank.

7.2.4 Çap mətbuatı və digər media

 Qeydə alınmış media məhsulunun (ISIC redaksiya 4 Bölmə 18, qrup 182-də 1811 və 1812 sinifləri ilə qrup 181-də 1820 sinfinin məcmusu) çapı və yayılmasının ümumi istehsal məhsulunda xüsusi çəkisi (ISIC redaksiya 4, Bölmə C). ISIC 4-cü Bölmə üçün məlumatlar mövcud olmadıqda, ISIC 3-cü Bölmədən alınan məlumatlar istifadə edilmişdir (ISIC Bölmə 3 qrup 222, sinif 2221, 2222 və 2230).

Mənbə: United Nations Industrial Development Organization, Industrial Statistics Database; four-digit level of International Standard Industrial Classification (ISIC) Revision 4 (INDSTAT 4 2020) and ISIC Revision 3 (2010–18).

7.2.5 Kreativ məhsulların ixracı

 Yaradıcı malların ixracının ümumi ticarətdə xüsusi çəkisi (ABŞ dolları, cari qiymətlərlə).  Yaradıcı malların ixracı barədə məlumatlar 2009-cu il YUNESKO-nun Mədəniyyət Statistikaları Çərçivəsi , Cədvəl 3, Uyğunlaşdırılmış Sistem (HS) 2007 kodları ilə müəyyən edilmiş mədəni malların və xidmətlərin beynəlxalq ticarəti; Ümumdünya Ticarət Təşkilatı və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ticarət və İnkişaf Konfransı, Kommersiya Xidmətlərində Ticarət məlumat bazasına əsaslanır. Məlumat bazası özü də Beynəlxalq Valyuta Fondunun Tədiyyə Balansı və Beynəlxalq İnvestisiya Mövqeyi Təlimatı və Tədiyyə Balans məlumat bazasının altıncı (2009) nəşrinə əsaslanır. Ümumi ticarətin izahı üçün 5.3.1 göstəricisinə baxın.

Mənbə: United Nations, Comtrade database; 2009 UNESCO Framework for Cultural Statistics, Table 3, International trade of cultural goods and services defined with the Harmonised System (HS) 2007 codes; World Trade Organization, Trade in Commercial Services database, itself based on the sixth (2009) edition of the International Monetary Fund’s Balance of Payments and International Investment Position Manual and Balance of Payments database (2012–19).

7.3 Online yaradıcılıq

  7.3.1 Üst səviyyəli ümumi domenlər

Ümumi yüksək səviyyəli domen (TLD) İnternetdə istifadə üçün İnternet Təyin edilmiş Nömrələr Təşkilatı (IANA) tərəfindən saxlanılan TLD kateqoriyalarından biridir. Ümumi TLD-lər məhdudiyyətsiz ola bilər (.com, .info, .net və .org) və ya məhdudlaşdırıla bilər, yəni uyğunluq meyarlarına (.biz, .name və .pro) əməl etmək əsasında istifadə oluna bilər. Bunlardan statistika beş ümumi domeni əhatə edir .biz, .info, .org, .net və .com. Ümumi domenlər .name və .pro və sponsorlu domenlər (.arpa, .aero, .asia, .cat, .coop, .edu, .gov, .int, .jobs, .mil, .museum, .tel and .travel), ölkə kodu olan yüksək səviyyəli domenlər də buraya daxil edilmir (7.3.2 göstəricisinə baxın). Statistika qeydiyyatdan keçmiş domenlərin ümumi sayını əks etdirir (yəni, 2021-ci ilin dekabrına olan xalis cəmi, mövcud domenlər + yeni qeydiyyatlar – vaxtı keçmiş domenlər).Məlumatlar hər TLD üçün kök zona fayllarından (aktiv domenlərin tam siyahısı) seçilmiş domenlərin ümumi populyasiyasının 4 faizlik təsadüfi nümunəsi əsasında toplanır. Domenin coğrafi yeri “whois” sorğusundan verilən domen adı qeydiyyatçısı üçün qeydiyyat ünvanı ilə müəyyən edilir. Bu qeydiyyat məlumatları ölkə və poçt kodu ilə təhlil edilir və sonra rayon, şəhər və ya ölkə kimi tələb olunan coğrafi səviyyələrə birləşdirilir. İlkin statistik məlumatlar 15-69 yaş qrupunda əhalinin hər min nəfəri üzrə ölçülmüşdür. Məxfilik səbəbi ilə yalnız standartlaşdırılmış dəyərlər bildirilir; nisbi mövqelər qorunsa da, böyüklüyü barədə məlumatlar saxlanılmır.

Mənbə: ZookNIC Inc; United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division, World Population Prospects: The 2019 Revision (population).

7.3.2 Ölkə kodlu üst səviyyəli domenlər

  Ölkə kodlu yüksək səviyyəli domen (TLD) İnternetdə istifadə üçün İnternet Təyin edilmiş Nömrələr Təşkilatı (IANA) tərəfindən saxlanılan TLD kateqoriyalarından biridir. Ölkə kodlu TLD-lər müəyyən iqtisadiyyat, ölkə və ya muxtar ərazi üçün nəzərdə tutulmuş iki hərfli domenlərdir. Statistika qeydiyyatdan keçmiş domenlərin ümumi sayını əks etdirir (yəni, 2021-ci ilin dekabrına qədər xalis cəmi, mövcud domenlər + yeni qeydiyyatlar – vaxtı keçmiş domenlər). Məlumatlar hər bir ölkə kodlu TLD üçün məsul reyestrdən toplanır və ölkə kodlu TLD-də domen qeydiyyatlarının ümumi sayını əks etdirir. Hər bir ölkə kodlu TLD qeydiyyatdan keçən şəxsin qeydiyyat ünvanı əsasında deyil, mənşə ölkəsinə əsasən təyin edilir. ZookNIC bildirir ki, əhatə etdiyi ölkə kodlu TLD-lər üçün domenlərin 85-100 faizi eyni ölkədə qeydiyyatdan keçib; yeganə istisnalar dünya miqyasında kommersiya istifadəsi üçün lisenziyalaşdırılmış ölkə kodlu TLD-lərdir. Məlumat 15-69 yaş qrupunda əhalinin hər min nəfəri üzrə hesablanır. Məxfilik səbəbi ilə yalnız standartlaşdırılmış dəyərlər bildirilir; nisbi dəyərlər qorunsa da, böyüklüyü barədə məlumatlar saxlanılmır.

 Mənbə: ZookNIC Inc; United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division, World Population Prospects: The 2019 Revision (population).

7.3.3 Qəbul olunan GitHub öhdəliyi 

GitHub-da qəbul edilən öhdəliklərin sayı (15-69 yaş arası, milyon əhaliyə) GitHub dünyanın ən böyük mənbə kodu hostudur və “öhdəlik” sözü bu platformada dəyişiklik üçün istifadə olunan termindir. Bir və ya daha çox öhdəliyi layihələrdə (və ya depolarda) saxlamaq (və ya təkan vermək) olar. Beləliklə, “GitHub öhdəlik təkanları qəbul edildi” dedikdə, müəyyən bir ölkə iqtisadiyyatı daxilində GitHub-da ictimaiyyətə açıq layihələr tərəfindən qəbul edilən toplu dəyişikliklərin sayı nəzərdə tutulur.

Mənbə: Wikimedia Foundation; United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. World Population Prospects: The 2019 Revision (population).

7.3.4 Mobil proqramların yaradılması

Tərtibatçı/firmanın baş qərargahının mənşəyinə görə mobil proqramların dünya üzrə endirilmə səviyyəsi (iki illik orta göstərici üzrə bir milyard PPP$ ÜDM ilə hesablanır) Qlobal yükləmələr data.ia, ictimaiyyətə açıq məlumat mənbələri və hər bir ölkədə Google Play Store və iOS App Store məlumatlarına əsaslanan şirkətin mülkiyyət proqnoz modeli tərəfindən tərtib edilir.

Mənbə: App Annie Intelligence; International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, October 2020 (2016–20).